بررسی مقولۀ اضطراب در مجموعه داستان نمازخانۀ کوچک من هوشنگ گلشیری

محوریت نقد روان‌کاوانه، تعامل میان حوزۀ هنر، به‏ویژه ادبیات با موضوعات روان‌کاوی است که در این روش، سوژۀ متن به بستری برای شناخت نشانه‏ها، ریشه‏ها و عوامل روان‏نژندی در سه محور مولف، متن (ساختار و شخصیت‏ها) و مخاطب است؛ و در مواردی نادر به روش عبور از بحران و ابزاری برای روان‏درمانگری تبدیل خواهد شد. در این حوزه، مقولۀ اضطراب و وسواس از موضوعات مهمی است که در روان‌شناسی با رویکردهای شناختیِ متفاوتی بدان پرداخته‏ شده است و می‏تواند یکی از موضوعات کاربردی در تحلیل متن‏محورانۀ آثار ادبی قرار گیرد. از سویی، آثار گلشیری به‌سبب آگاهی او از دانش روان‌شناسی و کاربست آگاهانۀ تکنیک‏ها و شاخصه‏های مهم آن در پردازش و تقویت شخصیت، از ظرفیت بالایی در جهت تحلیل روان‌کاوانه برخوردار است. لذا این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مقولۀ اضطراب در مجموعه داستان نمازخانۀ کوچک من پرداخته و نتیجه گرفته است که ریشۀ اضطراب‏ در شخصیت‏های این داستان‏ها، ترس از وقوع یک حادثۀ ناگوار در آینده است و شخصیت‌ها اغلب به پاسخ ابتدایی اجتناب و گریز از موقعیت و مکانیسم‏های دفاعی ابتدایی روی می‏آورند. اکثر شخصیت‏ها در مواجهه با اضطراب، مبتلا به افسردگی، خشم و انزوا شده که در نشانه‏های رفتاریِ متعددی چون مصرف الکل، بی‏خوابی و بی‏قراری، پرخاش کردن و جیغ و فریاد کردن این بحران را بازنمایی خواهند کرد. درمجموع می‏توان اضطراب و افسردگی را در این مجموعه به‌عنوان وجه غالب در نظر داشت.  

examining the category of anxiety in the collection of stories namāzkhane-ye kuchak-e man by houshang-e golshiri

the centrality of psychoanalytic criticism is the interaction between the field of art, especially literature, with psychoanalytic subjects, in this method, the subject of the text becomes a platform for recognizing the signs, roots and factors of psychosis in the three axes of the author, the text (structure and characters) and the audience; and in rare cases, it will become a method of overcoming crisis and a tool for psychotherapy. in this field, the category of anxiety and obsession is one of the important topics that have been discussed in psychology with different cognitive approaches, and it can be one of the practical topics in the text-oriented analysis of literary works. on the other hand, golshiri's works have a high capacity for psychoanalytical analysis due to his knowledge of psychology and the conscious application of its techniques and important features in processing and strengthening personality. therefore, this research has investigated the category of anxiety in the collection of stories namazkhaneye kochake man with a descriptive-analytical method and has concluded that the root of anxiety in the characters of these stories is the fear of an accident. unfortunate is in the future and the characters often turn to the basic response of avoiding the situation and basic defense mechanisms. most of the characters are suffering from depression, anger and isolation in the face of anxiety, which will represent this crisis in various behavioral signs such as alcohol consumption, insomnia and restlessness, aggression and screaming. in general, anxiety and depression can be considered as the dominant aspect in this collection.