فقر مبانی نظری در گرایش‌ های زبان و ادبیات فارسی

گرایش‏های مصوب رشته زبان و ادبیات فارسی در کنار برخی فایده‏ها، اشکالاتی بنیادین نیز دارند. مهم‌ترین اشکالشان فقر مبانی نظری در تعریف این گرایش‌هاست. همین فقدانِ بنیان‌های نظریِ مشخص و روشمند، موجب دخالت برخی مبانی و پیش‌فرض‌های ناآگاهانه در هدف‌گذاری این گرایش‌ها و تعریف برنامه‌های درسی آن‌ها شده است. در مقاله حاضر با مرور برخی از این گرایش‏ها به بحث درباره این مبانی غیرروشمند و مشکلات و آسیب‌های آن‌ها پرداخته‏ایم. مهم‏ترین این موارد عبارت‌اند از: فهم متعارف از ادبیات و مفاهیم وابسته، تغییر ماهیت برخی دروس و گرایش‌ها در اثر سلطه ادبیات عامیانه، تقلیل‌گرایی در نگاه به متون و موضوعات به‏سبب تاکید سطحی بر بومی‌سازی، و تکیه بر رویکرد تک‌رشته‌ای. این موارد پیوندی نزدیک با یکدیگر دارند؛ یعنی وجود یکی از آن‌ها (به‌ویژه تکیه بر فهم متعارف از ادبیات) در یک گرایش،‏ کم‌و‌بیش دیگر اشکالات را نیز در آن گرایش ایجاد کرده است. این مبانی غیرروشمند، بیش از همه بر ضعف نگاه پژوهشی در ادبیات دانشگاهی اثرگذارند و به فاصله گرفتن از نگاه انتقادی و مسئله‌محور در این گرایش‌ها دامن زده‏اند. در این مقاله بر برخی دیگر از معیارها همچون توجه به رویکرد میان‌رشته‌ای برای گسترش روشمند و پژوهش‌محور رشته ادبیات نیز تاکید شده است. 

lack of theoretical foundations in the fields of persian language and literature

the new fields of persian language and literature have fundamental drawbacks besides their benefits. the lack of theoretical foundations in defining these fields is the most important drawback. the lack of specific, methodical theoretical foundations has caused the involvement of some unconscious presuppositions in the targeting and definition of these fields and their curriculums. in this article, by reviewing some of the subfields, these non-methodical foundations and their blind spots have been discussed. the most important of these items are (1) traditional and theme-oriented view of classification and definitions, (2) lack of problematic and methodical view in the definition of subfields and curricula, (3) reductionism in selecting the texts and subjects because of superficial focusing on localization, and (4) lack of interdisciplinary approach. these drawbacks are in close relation to each other. the greatest impact of these drawbacks is the lack of research findings in the academic literature. in this paper, we have focused attention on the interdisciplinary approach for methodological and research expansion of the field of persian language and literature.