رویکرد جامعه‌شناختی به رمان جنگ (تصویری از گفتمان اقلیت)؛ برپایۀ مطالعۀ موردی چهار رمان زمین سوخته، آداب زیارت، زمستان 62 و باغ بلور

رمان از دید پژوهشگران مختلف به‌مثابۀ اثری اجتماعی (تاثیرپذیرفته و تاثیرگذارنده بر اجتماع) بازشناسانده شده است. این پژوهش برپایۀ همین پیش‌فرض به مطالعۀ موردی چهار رمان جنگ می‌پردازد تا تفاوت میان روایت رسمی از جنگ در رسانه‌های مختلف ازجمله ادبیات را با آنچه در این آثار بازگو شده است، نشان دهد. روش این مطالعه براساس تلفیقی از دستاوردهای و مبانی نظری موجود در نقد جامعه‌شناسی، به ویژه الگوی لوکاچ-گلدمن، نقد اجتماعی لوونتال و رابطۀ شخصیت و نهادهای قدرت پی‌یر بوردیو است. رمان‌های چهارگانۀ انتخاب‌شده عبارت‌اند از زمستان 62، باغ بلور، زمین سوخته و آداب زیارت. این آثار همه در روزگار جنگ تالیف شده‌اند و همه از آثار مورد توجه و پرشمارگان به‌شمار می‌روند. برای دستیابی به این هدف خوانش تفسیری هر رمان براساس الگوی نقد جامعه‌شناختی و با کوشش برای  پرهیز از هر گونه پیش‌داوری انجام شده است. در ادامه ویژگی‌های هر یک از این چهار رمان در تقابل با روایت رسمی از جنگ نشان داده شده و مشخص شده است که چگونه ویژگی‌هایی مانند شخصیت‌پردازی، پی‌رنگ، لحن، زاویۀ دید و حتی محتوای اثر در خدمت بازتاب گفتمان اقلیت قرار گرفته‌اند. گفتمان اقلیت صدایی متکثر و کاملاً متفاوت با روایت رسمی از جنگ است که جلوۀ آن را در رمان جنگ برخلاف شعر و دیگر گونه‌های ادبی مرتبط با ادبیات جنگ (مانند خاطره‌نویسی و روایت‌های شفاهی) به وضوح می‌توان باز جست. 

sociological approach to war novel (an image of minority discourse): case study of four war novels

the novel has been considered by various researchers as a social work (influenced by and affecting the community). based on this preliminary assumption, this study engages in a case study of four war novels in order to show the difference between formal narrative of war in different media, including literature, and what is narrated in these works. the research method is based on a combination of theoretical foundations existing in sociology criticism, specifically the lukach-goldman model, leventhal social criticism, and pierre bourdieu’s viewpoint on institutions of power. the four selected novels include the scorched earth, pilgrimage customs, winter 62, and crystal garden. these works were all written during the wartime period and are all considered outstanding and popular works. to achieve the research purpose, each novel was interpreted based on the sociological criticism model, and attempting to avoid any bias. the characteristics of each of the four novels were then highlighted in contrast to the formal war narrative, and how features such as personality, narrative style, tone, point of view, and even the content of the work served to reflect the minority discourse. minority discourse is a multiplied voice that is completely distinct from the formal war narrative, and its manifestation is evident in the war novel as opposed to poetry and other literary forms related to war literature (such as memoir writing and oral narratives).