از عشق به عرفان؛ تحلیل گشتارهای روایی و دگرگونی شخصیت‌ها از خسرو و شیرین نظامی گنجوی تا شیرین و فرهاد سلیمی‌جرونی

منظومه شیرین و فرهاد یکی از نظیره های خسرو و شیرین نظامی‌ گنجوی است که سلیمی‌جرونی آن را در قرن نهم هجری سروده است. وجه تمایز این منظومه با پیش‌متن آن افزوده شدن درون‌مایه عرفانی به بستر غنایی روایت است. در این پژوهش سعی شده با استفاده از نظریه بیش متنیت ژراژ ژنت و با تکیه بر تفسیر قصدگرا نشان داده شود ساختار روایی این منظومه در مقایسه با خسرو و شیرین نظامی گنجوی چه تغییراتی داشته و سلیمی‌جرونی چگونه توانسته است اندیشه های عرفانی خود را با عشق زمینی خسرو و شیرین پیوند دهد. با توجه به شواهد برون‌متنی و درون‌متنی و از طریق بازیابی قصد نویسنده ضمنی این نتیجه به‌دست آمد که سلیمی‌جرونی با کاربرد گشتارهای کمّی و کاربردی، روایتی خلاقانه پدید آورده است که در ژرف ساخت خود، داستان سلوک عارفانه و گذر از صورت به معنا را نمایش می دهد. شخصیت های داستان نیز متناسب با محتوای عرفانی منظومه و همسو با تکامل شخصیت قهرمان (خسرو) در مسیر رسیدن به مقام انسان کامل معنای رمزی یافته اند. در این مقاله کوشش شده است با پُر کردن شکاف‌های روایی و کاستن از تناقض‌ها، به خوانشی از شیرین و فرهاد دست ‌یافته شود که بتواند درنهایت معنای تعیّن‌یافته در ذهن نویسنده ضمنی را به‌شکلی هنجارمند آشکار سازد.

From Love to Mysticism: The Analysis of Narrative Transformations and Change of Characters from Khosrow and Shirin by Nezami Ganjavi to Shirin and Farhad by Salimi Jerouni

Shirin and Farhad by Salimi Jerouni, composed in the ninth century AH, is adapted from Khosrow and Shirin by Nizami Ganjavi. The distinguishing feature of this poem is the addition of a mystical theme, as compared to its hypotext. The purpose of the current study was to investigate how the narrative structure of this poem has changed compared to Nizami Ganjavi rsquo;s Khosrow and Shirin, employing Gerard Genette rsquo;s theory of hypertextuality and also intentional interpretation. The researchers have also tried to show how Salimi Jerouni was able to connect his mystical thoughts with Khosrow and Shirin rsquo;s earthly love. Based on epitext and peritext analysis and through retrieval of the intention of the author, it was concluded that Salimi Jerouni had created a narrative, using quantitative transformation and pragmatic transformation that in its deep structure, illustrated mystical behavior. The characters of the story have gained symbolical interpretation, proportional to the mystical content of the poem and in line with the evolution of the hero (Khosrow) on the way of reaching the position of a perfect man.