کارکرد اصل «نقش و زمینه» در تحلیل «آی آدم‌ها» اثر نیما یوشیچ

نقش و زمینه یکی از ابزارهای تحلیلی متن در رویکرد شناختی است که بنیان‌های روان‌شناختی دارد؛ به ‌همین علت تحلیل هر اثری با ابزارهای شناختی به‌گونه‌ای رابطه‌ای زیستی با هستی انسان خواهد داشت و بدین ‌صورت، آثاری که با رویکرد شعرشناسی شناختی نقد و بررسی می‌شوند، از یک سو دارای امکان بررسی بر سه محور مولف، متن و خواننده هستند و از سوی دیگر به نقد اثر ارزشی هستی‌شناختی می‌دهند؛ چراکه در راستای اندام، مغز و زیست انسان حرکت می‌کنند. نقش و زمینه اول بار در نظریه گشتالت مطرح شد و بعدها در شعرشناسی شناختی کاربرد ادبی یافت؛ به‌گونه‌ای که می‌توان گفت وجود تمایز میان نقش و زمینه از لحاظ ادراکی باعث فهم معنا می‌شود؛ چراکه درصورت نبود نقش، انسان همه‌چیز را مسطح دریافت می‌کند. نقش با ابزارهای مختلفی در متن ایجاد می‌شود که عبارت‌اند از: تکرار یک بخش، نام‌گذاری غیرمتعارف، ساخت استعاره‌های تازه، چیدمان نحوی غیرمتعارف، استفاده از جناس و یا به‌کارگیری موسیقی درونی در متن و هر شگردی که باعث برجستگی بخشی از متن و درنهایت هنجارگریزی می‌شود. در این پژوهش، شعر »آی آدم‌ها « اثر نیما یوشیج بررسی شده است تا چگونگی کاربرد نقش و زمینه برای تحلیل جهان شعر و نیز توجیه چرایی شکستن اوزان عروضی به‌لحاظ شناختی نشان داده شود. این مقاله درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش است که ابزارهای تحلیلی نظریه شناختی که دارای پایه‌های عصب‌شناختی و روان‌شناختی هستند، چگونه می‌توانند جهان فکری نیما یوشیج را مبنی بر درنظر گرفتن »خود « به‌عنوان هسته آگاهی و »دیگری « به‌منزله حافظه تاریخی تفسیر کنند و شعر را در سه اپیزود به‌لحاظ کاربرد نقش و زمینه و نیز شمایل‌گونگی میان صورت و معنا به‌منظور بازتاب عدم گفت‌وگو میان خود و دیگری در خلال تاریخ از نگاه مولف تقسیم کنند. فرضیه این پژوهش بازنمایی و بازآفرینی جهان مولف مخاطب از خلال صورت ساختاری متن در انعکاس نسبت خود با دیگری است. نتیجه تحقیق نشان داد صورت (چیدمان ساختاری) در اثر ادبی همان معنایی است که جهان متن آن را می‌سازد و بررسی جهان معنا منفک از جهان صورت نیست که این انطباق شناختی صورت و معنا، خود یکی از دلایل اثرگذاری و ماندگاری این شعر در خلال تاریخ ادبی است.

The Function of Figure and Ground Principle in Reading Nima Yushij’s Oh, Humans: A Cognitive Poetics Approach

Figure and ground are cognitive devices for text analysis, indicating a phenomenological relation between literature and human beings. So critical research by cognitive poetics approach, on one hand, includes the possibility of analyzing texts considering the author, text and reader simultaneously, although different traditions have emphasized on just one or two of them. On the other hand, it gives phenomenological value to the literary research for the reason that it is created based on body, mind and human life. The concepts of figure and ground were first introduced in Gestalt Theory, and they were later developed in cognitive poetics to make the comprehension of a text possible, as lack of figure in any text can lead to a flat reading. Figure could be created through repetition, unfamiliar naming, innovative metaphor, creative syntactic ordering, use of puns, inner rhyme in a text, or any other technique which results in deviations from the expected use of language. This paper draws on the function of figure and ground to analyze a poem by Nima Yooshij, entitled ldquo;Oh, Humans rdquo; through a cognitive poetics approach. It studied how analytical devices of cognitive theory with neurocognitive and psychological bases could explain the cognitive deviation from the Persian classic meter. Furthermore, it embodied a way that the self as a core of consciousness is interpreted through the structural arrangement of the words as well as the other as the historical memory in the background. Moreover, this poem is cognitively and structurally classified in three episodes based on the figure and groundchr('39')s usages, so the iconicity (similarity) of the formmeaning could reflect the absence of dialogue between the self and the other through discursive worlds. This proposes that the representation and recreation of the authorreader rsquo;s world through the form (structural arrangement) in a literary work equals the meaning that a text rsquo;s world tries to create. Therefore, the study of meaning is not disjointed from the form, that is, the cognitive conformity of formmeaning in this poem conceptualizes the self and the other, as it is conceptualized in the society