دیرینه‌شناسی کرامات صوفیان؛ مطالعۀ موردیِ «طعام اندک و اِطعام بسیار»

بخش بسیاری از مناقب نامه های صوفیان به بیان کرامت های پیران تصوف اختصاص دارد. هدف این مقاله آن است که از منظر دیرینه شناسی، نظام های حقیقت و گزاره های معنابخش به امر خارق عادت را در مناقب نامه های صوفیان، مناقب نامه های شیعی، سیره های نبوی، عهد جدید و عهد عتیق به دست دهد. نگارنده در پژوهش حاضر فقط با تمرکز بر یکی از کرامات صوفیان با عنوان »طعام اندک و اِطعام بسیار «، امر خارق عادت را در گفتمان های مختلف، از عهد عتیق تا متون صوفیانۀ قرن هشتم هجری، مطالعه کرده و کوشیده است تا گزاره های معنابخش به امر خارق عادت را معرفی کند. نویسنده هرچند کانون توجه خود را بر یکی از کرامت های صوفیان قرار داده، از مطالعۀ کلان نگرانۀ امر خارق عادت غافل نبوده است. از نظرگاه دیرینه شناسی، »تایید آسمانیِ « پیران تصوف اندیشۀ نهفته ای است که در پشت اَعمال خارق عادت جای گرفته است. امر خارق عادت در مناقب نامه های شیعی به مثابه »ولایت و تداوم جانشینی پیامبر اسلام «، در سیرت نامه های نبوی به منزلۀ »برتری پیامبر اسلام و دین او « بر سایر انبیا و ادیان و در عَهدَین به عنوان نشانۀ »مویِد نبوت « پدیدار می گردد. این مقاله نشان می دهد که امر خارق عادت در گذر زمان پدیده ای یک پارچه و ثابت نبوده و همواره در فضای حاکم بر گفتمان های مختلف معانی تازه ای به آن افزوده شده است؛ دیگر اینکه کرامات صوفیان بیش از آنکه نتیجۀ دخل و تصرف در امر واقع و عینی باشد، مولود روابط بینامتنی است.