تطوّر شخصیّت جوان مرد در ادبیات داستانی فارسی (بررسی سه داستان سمک عیّار، داش آکل و قیدار)

در مقالۀ حاضر به منظور بررسی سیر حضور و تحوّل شخصیّت جوانمرد در ادبیّات داستانی فارسی، سه داستان سمک عیّار، »داش آکل « و قیدار از لحاظ شباهت ها و تفاوت های شخصیّت و شخصیّت پردازی مورد بررسی قرارگرفته اند. انتخاب سه داستان یادشده بر این مبناست که سمک عیّار، اوّلین اثر داستانی فارسی است که نقش عیّاران در آن پررنگ تر از شاهان و پهلوانان است؛ »داش آکل «، اوّلین شخصیّت داش مشدی در ادبیّات داستانی نوین فارسی و قیدار، آخرین آنهاست. این بررسی نشان می دهد که در هر سه اثر، تفاوت قهرمان و ضدِقهرمان، به روشنی بر مبنای صفت جوانمردی مشخّص می شود، با این تفاوت که ضدِقهرمان داستان »داش آکل « و سمک از لحاظ خصوصیّات ظاهری و رفتاری شبیه به قهرمان است و ضدِقهرمان داستان قیدار از این نظر نیز با قهرمان تفاوت دارد. علاوه بر این امیرخانی، مولّفۀ اعتقاد به اسلام را به عناصر سازندۀ صفت جوانمردی اضافه کرده است امّا جز این، قیدار، صرف نظر از خصوصیّات ظاهری، از لحاظ سامان دهی رویدادها در جهت برجسته کردن خصوصیّات شخصیّت نوعی (تیپ) جوانمرد، کاملاً شبیه به سمک عیّار است.