شیوه‌های محمد حقوقی در نقد و تحلیل شعر معاصر

بازخوانی کارنامه نقد منتقدان با هدف ارزیابی کیفی و شناسایی فرازوفرودهای آن ، یکی از اقدامات مهم در شناسایی سیر تحول نقد ادبی است. محمد حقوقی از شاعران نوگرا و از منتقدان تاثیرگذار در جریان های شعر معاصر ایران است و کارنامه ای پربرگ وبار دارد. نگارندگان این مقاله با توجه به لزوم بررسی کارنامه نقد حقوقی که از پیش گامان نام دار نقد نو در ایران است، آثار انتقادی او را به شیوه تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی تحلیلی بررسی کرده و به تبیین ویژگی های نقد او پرداخته اند. حقوقی در نقدهای خود بیش از هرچیز به ویژگی های صوری و شکل شناختی اثر توجه کرده و عمده نقدهای او بر سه راس «زبان و بیان»، «فضا و اندیشه» و «شکل و ساخت» استوارند که از آن ها می توان با عنوان «مثلث نقد محمد حقوقی» یاد کرد. این گرایش های صورت گرایانه و دل بستگی به تشکل و ساخت، باآنکه معمولاً بر عناصر هنری اثر پرتو می افکند، گاهی نیز برخی از تحلیل های او را در تاویل های ظاهرگرا محدود می کند و باوجود نزدیک شدن به مرز نقد نو و علمی، در مواردی هم دچار کاستی هایی می شود که ارزش واقعی اثر ادبی را نشان نمی دهد.

A study in Criticism and Interpretation Mohammad Hoghooghi's Approaches

One of the important measutres in exploring the evolution of literary criticism in Iran is the review of critical works with the aim of identifying their stregths and weaknesses along with quality evaluation. Given the need for such an attitude in the realm of literary research, the authors resolved to evaluate the critical approach assumed by Mohammad Hoghoogi, one of the most renowned pioneers of New criticism in Iran. Hence, his critical works have been studied using content analysis and descriptiveanalytical approaches and their characteristics have been explained. According to the finding, Hoghooghi is mostly concentrated on formal features and morphology of literary work and his critiques are majorly structured on three principles, namely language and diction, settings and idea, and form and structure which are commonly referred to as Hoghooghis critique traingle. Such formalistic propensity along with his interest to structure have led some of his interpretations to become roughly superficial or enthusiastic, and though approximating modern and scientific criticism, his critiques go to ex tremes in some cases and fail to demonstrate the true value of literary work.