نسبیت زبانی و درک رنگ آسمان در شعر فارسی

در ادبیات کلاسیک فارسی، بارها به رنگ سبز آسمان اشاره شده است، در حالی که بیشتر فارسی زبانان امروز آسمان را آبی رنگ می‌دانند. پژوهشگران مختلف تلاش کرده اند با پرداختن به جایگاه رنگ سبز در باورهای اساطیری، نجومی و مذهبی ایرانیان، وفاداری شاعران به سنت‌های ادبی و بیان شاعرانه و مبتنی بر مجاز، توضیحی برای این مسئله به دست دهند، اما از این واقعیت غفلت کرده‌اند که تداخل رنگ‌های سبز و آبی نه تنها منحصر به متون ادبی نیست و هنوز هم در مناطقی از کشور دیده می‌شود؛ بلکه پدیده‌ای جهانی است و در فرهنگ‌ها و زبان‌های نقاط مختلف جهان نیز مصادیق متعددی دارد. این مقاله پس از مرور رنگ‌های نسبت داده شده به آسمان در ادبیات فارسی، با اشاره به فرضیۀ نسبیت زبانی و آزمایش‌های انجام شده دربارۀ تاثیر زبان بر ادراک رنگ‌ها، به این نتیجه می‌رسد که فارسی زبانان در غیاب رنگ‌واژۀ مستقلی که بر تمام زیرمجموعه‌های رنگ آبی دلالت کند، این رنگ‌ها و از جمله رنگ آسمان را از خانوادۀ رنگ سبز به شمار می‌آورده‌اند. به نظر می‌رسد کاربرد رنگ سبز برای آسمان تنها جنبۀ نام‌گذاری نداشته و قدما تحت تاثیر نسبیت زبانی، از نظر ادراکی نیز رنگ آسمان را شبیه یا نزدیک به رنگ سبز می‌دیده‌اند.