بررسی چالش‌های مطبوعات در ایران به منظور ارائه الگوی مطلوب مدیریتی

عنوان این پژوهش، ارائۀ الگوی مطلوب مدیریتی برای مطبوعات در جمهوری اسلامی است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع داده‌ها، کمّی و کیفی (آمیخته) ‌و از نظر نحوۀ اجرا، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعۀ آماری تحقیق حاضر، شامل دو گروه است. گروه نخست مدیران مسئول دعوت‌شده از سوی معاونت مطبوعاتی که در جلسات کارگروه تخصصی شرکت کرده بودند که از آنها برای تعیین عناصر و اهمیت آنها جهت طراحی الگو استفاده شد. گروه دوم کارشناسان و پیشکسوتان برتر مطبوعات ایران بودند که به دعوت معاونت مطبوعاتی برای بررسی آیندۀ مطبوعات در جلسات تخصصی، حاضر شدند و از آنها برای اعتبار الگوی تحقیق استفاده شد. از 45 نفر جامعۀ آماری گروه اول حجم نمونه براساس جدول مورگان 40 نفر تعیین شد. همچنین حجم نمونه برای اعتبارسنجی مدل، از شیوۀ هدفمند 40 نخبه عرصۀ مطبوعات استفاده شد. در بخش کیفی، جامعۀ آماری شامل اسناد بالادستی، متن سخنرانی‌ها، مصاحبه‌ها و ابلاغیه‌های صادره از امام‌خمینی(ره) و مقام معظم رهبری است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، دو پرسشنامه محقق ساخته است. پس از مرور کلیه مبانی موجود، پیشینۀ چالش‌های مطبوعات در ایران و جهان، فهرستی از نقاط ضعف و قوت، تهدیدها و فرصت‌ها تهیه و بر همین مبنا پرسشنامۀ الف تحقیق تدوین شد تا وضعیت موجود مورد ارزیابی قرار گیرد. پرسشنامۀ ب به‌منظور تعیین درجۀ تناسب الگوی پیشنهادی توسط نخبگان این حوزه تکمیل شد. روایی پرسشنامه‌های تحقیق با استفاده از روش روایی محتوا و با نظر اساتید راهنما و مشاور و چند صاحب‌نظر صاحب تالیف در حوزۀ رسانه و مطبوعات پس از اعمال اصلاحات محدود مورد تایید قرار گرفتند و نیز بررسی مبانی نظری و پیشینۀ تحقیق تعیین شد و بر اساس نظرات این کارشناسان اصلاحات لازم در فرم اولیۀ پرسشنامه اعمال شد. برای تعیین پایایی ابزارها، پرسشنامه‌ها به‌صورت آزمایشی روی 20 نفر از جامعۀ آماری اجرا و با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، پایایی آنها محاسبه شده که به‌ترتیب برای پرسشنامه بررسی وضع موجود 93/0 و برای پرسشنامه اعتبار‌سنجی 87/0 به‌دست آمده است. در بررسی اسناد، گفت‌وگوها، سخنرانی‌های امام‌خمینی‌(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی، 9 سیاست کلان از دیدگاه امام‌خمینی‌(ره) و 13 سیاست کلان از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی شناسایی شد. الگوی ارائه‌شده در بخش‌های اصول و اهداف سیاستگذاری مطبوعات، چارچوب نظری، نقاط ضعف مطبوعات، نقاط قوت مطبوعات، فرصت‌های مطبوعات، تهدید‌های مطبوعات، فرایند اجرایی و راهبردها از نظر کارشناسان با 99‌درصد اطمینان مورد تایید قرار گرفته است. براساس تحقیق حاضر دو بخش، پیشنهادهای کلی و کاربردی ارائه شد. از جمله پیشنهادهای مورد نظر می‌توان به این موارد اشاره کرد؛ ایجاد رابطۀ نزدیک‌تر با بنگاه‌های مطبوعاتی خارجی و تلاش برای ایرانی‌سازی مسیر توفیق آنها، استفاده از فناوری‌های نوین جهت برخط بودن رسانه‌های مکتوب کشور، توجه به نقش عدم استقلال اقتصادی مطبوعات ایران به‌عنوان یک نقص جدی، راه‌اندازی رشتۀ رسانه در مراکز آموزش عالی، اثبات شاخص ضعف مالکیت به‌عنوان یکی از ضعف‌های جدی مطبوعات. نکتۀ مهم توجه بر جدید بودن پیشنهادهای مذکور براساس تحقیق حاضر و نتایج به‌دست آمده از آن است.