سهم منصفانه پدیدآورندگان در قراردادهای تجاری‌سازی آثار ادبی و هنری و نقش سازمان‌های مدیریت جمعی در تحقق آن

در فرایند انعقاد قراردادهای تجاری سازی آثار ادبی و هنری، گاه بنگاه تجاری ساز (نظیر ناشرین کتاب و...)، سهم منصفانه ای را برای پدیدآورنده در نظر نمی گیرند و خالقان اثر نیز به عنوان طرف ضعیف تر این قراردادها، ناگزیرند قراردادِ از پیش تنظیمی را امضا کرده و به سهم غیر منصفانه شان اعتراضی نکنند. در قوانین داخلی برخی کشورها، بر لزوم تعلق سهم منصفانه به صاحب اثر تاکید و تصریح شده است، اما برای اجرایی کردن این مقررات، علاوه بر لزوم وجود قانون، سازمان های مدیریت جمعی نیز می توانند اثر به سزایی داشته باشند. با عنایت به این که این موضوع مهم و کاربردی تاکنون در ادبیات حقوقی ما مورد توجه نبوده است، لذا مقاله حاضر برای رفع نسبی این خلا تحقیقاتی، در دو بخش ارائه می شود: در بخش نخست، مفهوم و معیارهای تعیین سهم منصفانه تبیین شده و نقش سازمان های مدیریت جمعی در تحقق آن در قراردادهای تجاری سازی همراه با مطالعه تطبیقی بررسی می گردد و در بخش دوم، جایگاه موضوع در حقوق ایران نقد شده و ضمن بررسی مقررات موجود، نگاهی نیز به لایحه حمایت از مالکیت فکری انداخته می شود. در پایان هم راهکارهای کاربردی به گروه های بهره بردار از نتایج تحقیق عرضه می گردد.

Equitable Share of Creators in Commercialization Contracts of Literary and Artistic Works and the Role of Collective Management Organizations

Sometimes, commercialization firms (such as publicators) do not respect the equitable share of the creators of literary and artistic works in commercialization contracts. Since the creators are considered as the weaker party of contract, adopt unfair share and do not protest unfair clause of contract regulated by another party. The national laws and regulations of several countries have emphasized on the equitable share of the owner of literary and artistic works. For implementation of the mentioned right, we need collective management organizations (CMOs) in addition to laws and regulations. Whereas Iranian legal literature has not paid attention to this important and practical issue, this article tries to fulfill the current lack of research approximately. This survey constitutes two parts. The first part allocates to the concept and criteria of equitable share and the role of CMOs with comparative approach. The second part considers the exsiting reulations and bill of intellectual property protection of Iran. Finally, it suggests clear and practical solutions to the beneficiary groups.