مسوولیت کیفری و اختلالات روانی بر مبنای DSM.IV

جامعه بشری از دیرباز تاکنون برخورد یکسانی با مجرمین روان‌بیمار نداشته است و نوع واکنش نسبت به این افراد متناسب با پیشرفت دانش بشری، متفاوت بوده است روزگاری بیماران روانی را مسخر ارواح شریر پنداشته و آنها را سوار بر کشتی‌های روانه رودهای اروپایی می‌کردند تا به جستجوی عقل و خرد بروند. اما امروزه در برخی جوامع عقیده چنین است که اختلالات روانی، مانع مسوولیت کیفری می‌شوند و نه رافع مسوولیت کیفری. قانونگذار کشور ما نیز در زمانی جنون و اختلال دماغی را در یک ردیف قرار می‌داد و در زمانی دیگر به اختلال نسبی شعور یا قوه تمیز یا اراده اشاره کرده بود و امروزه نیز مجنون را مرتکب جرم می‌شناسد اما مسوولیت کیفری او را زایل می‌سازد. نوشتار حاضر با مطالعه تحلیلی، تطبیقی، به بررسی این مسیله می‌پردازد که اختلالات روانی طیف وسیعی هستند که بعضی مصادیق آنها فرد را فاقد مسوولیت و در برخی مصادیق فرد را دارای مسوولیت نسبی می‌سازد ودر پاره‌ای از مصادیق برفرد تاثیر نمی‌گذارد. همچنین این مسیله را مورد بررسی قرار می‌دهد که جنون مورد اشاره در ماده‌ی 51 قانون مجازات اسلامی با مفهوم جنون مدنظر روانپزشکان تفاوت دارد و قانونگذار صرفاً به درجات جنون اشاره داشته و به انواع جنون نپرداخته است. و در ماده 148 لایحه جدید قانون مجازات اسلامی به اختلالات تام تمیز و اراده اشاره گردیده، ولی به اختلالات نسبی قوه شعور یا اراده اشاره نشده است.