تاملی حقوقی بر آراء صادره دیوان اروپایی حقوق بشر در زمینۀ رحم‌ جایگزین

زمینه و هدف: موضوع رحم‏ جایگزین از موضوعات حقوق بشری است که به جهت چندوجهی بودن آن از اهمیت بسزایی برخوردار است. این موضوع از یک‌سو ارتباط مستقیم با قواعد حقوق بشری مانند حق بر زندگی خانوادگی، حق بر زندگی خصوصی، حق بر هویت و دیگر قواعد حقوق بشری دارد و از سوی دیگر ملاحظات سیاسی آن برای دولت‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه غفلت دولت‌ها در این حوزه‌ها می‌تواند اخلاق عمومی، نظم عمومی و به‌طورکلی منافع ملی ایشان را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین با دقت در ابعاد مختلف موضوع رحم‏جایگزین محرز می‌گردد که در بررسی این موضوع همواره لازم است، ملاحظات اخلاقی، حقوقی، روان‌شناختی و پزشکی موردنظر قرار گیرد. در ضمن هدف نوشتار حاضر بیان استدلالات و مواضع حقوقی دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص رحم چایگزین می باشد، که به نوبه خود در پژوهش های بعدی می تواند مورد استفاده و استناد قرار گیرد. مواد و روش‌ها: منبع اصلی مقاله پرونده های مطروحه در دیوان اروپایی حقوق بشر می باشد و مقاله پیش رو با رویکردی توصیفی و با مطالعه منابع کتابخانه‌ای و اسناد معتبر بین‌المللی، پرونده های مطروحه در دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص رحم جایگزین را تشریح نمود.یافته‌ها: در مقاله حاضر شش پرونده از پرونده های دیوان اروپایی حقوق بشر در خصوص کودک متولدشده از رحم‏ جایگزین بررسی شد. در این خصوص، دیوان در آراء خود سعی نمود به کمک دکترین «حاشیه مجاز تفسیر» ضمن نظارت بر اعمال قواعد حقوق بشری از سوی دولت‌های عضو کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، ملاحظات سیاسی آن‌ها را نیز در نظر بگیرد و تعادلی میان منافع عمومی دولت ها و قواعد حقوق بشری ایجادنماید.ملاحظات اخلاقی: این نوشتار با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی همچون صداقت، امانت داری در تحلیل متون و استناددهی نگارش شده است.نتیجه‌گیری: استفاده غیرضروری از روش رحم‏ جایگزین و تجاری‌سازی آن بدون در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی می تواند پیامدهای گسترده‌ای را همچون قاچاق انسان، به همراه داشته باشد، لکن در مواقع ضرورت که چاره دیگری برای حل مشکل ناباروری زوجین وجود ندارد، استفاده از روش کمک باروریِ رحم‏ جایگزین می‌تواند مشکلات متعدد خانواده‌های نابارور را حل نماید. آنچه در طی این مقاله ارائه شده است گویای این واقعیت است که دیوان اروپایی حقوق بشر با اعطای حاشیه مجاز تفسیر گسترده به دولت ها تصمیم گیری درخصوص این مهم را به قوانین داخلی واگذار کرده و با بی اعتنایی نسبت به آثار مثبتی که استفاده از رحم‏ جایگزین می‌تواند برای ثبات و سلامت روحی خانواده‌ها به همراه داشته باشد، در پرونده‌های مطروحه به این مولفه که زوجین نابارور بوده‌اند و تنها راه و آخرین چاره پزشکی باقی مانده برای فرزندآوری ایشان توسل به روش کمک باروری رحم‏ جایگزین بوده است، توجه ننموده است. همچنین این نکته که والدین موردنظر که در گواهی تولد صادره در کشور خارجی به‌عنوان پدر و مادر کودک ذکر شده‌اند، در علقۀ زوجیت بودند، اماره‌ای از حسن نیت ایشان و از جمله مولفه‌های مثبت در نظر گرفته نشده است. از این گذشته، آراء مطروحه به حق احترام به تصمیم‌گیری برای تبدیل‌شدن به پدر و مادر ژنتیکی نپرداخته و با حاشیه مجاز تفسیر موسعی که به دولت ها اختصاص داده، حق احترام به زندگی خانوادگی را به رابطه مابین کودکان متولد شده از طریق رحم جایگزین و خواهان‌هایی که از نظر بیولوژیکی پدر این کودکان بودند، تسری نداده است.

Legal reflection on the Judgments Issued by the European Court of Human Rights on the Surrogacy

Background and Aim: The topic of Surrogacy is one of the human rights issues, which is important for its multifaceted nature. On the one hand, this is directly linked to human rights law, such as the right to the family life, the right to privacy life, the right to identity and other human rights rules, and, on the other hand, political considerations are very important to the States, because the States negligence in this regard can be affect the public morality, public order, and in general, their national interests.Also, accurating in different aspects of Surrogacy, is clear that the topic of Surrogacy which is always necessary to be considered, medical and psychological, legal, and Ethical considerations in reviewing this issue.Materials and Methods: The main source of the article is the judged cases before the European Court of Human Rights. The present article descripted the judged cases on Surrogacy in the European Court of Human Rights in descriptive approach, by studying library resources and international documents.Results: In the present article, were investigated six cases from the cases of the European Court of Human Rights on the subject of children born through Surrogacy. In this regard, The court tried in its verdicts to consider political considerations with the help of the doctrine of Margin of appreciation, while monitors the application of human rights rules by the member States of the European Convention on Human Rights and take their political considerations and is create the balance between the public interest of the states and rules of human rights.Ethical considerations: This research has been written, relying on moral principles, such as, honesty and trustworthiness in text analysis and citation.Conclusion: Unnecessary use of the method of Surrogacy and its commercialization without moral considerations can have farreaching consequences, such as human trafficking, but in times of necessity that there is no other way to solve the couple’s infertility problem, useing of the reproduction method of Surrogacy can solve many problems of infertile couple. what is presented in this article is indicative of the fact that the European Court of Human Rights, has left the decision on this matter to domestic law by granting a wide Margin of Appreciation to the states this component that the couple was infertile and the only way left and the last remaining medical option for their childbearing is the use of assisted reproduction technique of Surrogacy has not been considered in the judged cases.Also, this fact that the intended parents who are listed as the child’s parents in a birth certificate issued in a foreign country, were are couple married it is not considered as a sign of their goodwill and including positive component. Moreover, the judged cases did not exhaust to the right to respect for the decision to become a genetic parents. And with the wide Margin of Appreciation granted to the states, it has not been extended the right to respect for family life to the relationship between the children born through Surrogacy and the applicants who were biologically the father of these children. Accordingly, in view of the findings of the study, it can be argued that the freely applicable and wide Margin of Appreciation in Surrogacy cases can be seriously threatened the supremacy of human rights requirements and considerations over the national policies of the states.Cite this article as: Ahmadinejad M. Legal reflection on the Judgments Issued by the European Court of Human Rights on the Surrogacy. Medical Law Journal 2021; 15(56): e19.