امکان ثبت داروهای گیاهی در طب سنتی از طریق نظام ثبت اختراع

زمینه و هدف: داروهای گیاهی برآیند تعامل بشر با محیط پیرامون خویش در بکارگیری گیاهان در درمان بیماری ها است که به عنوان میراث ماندگار پیشینیان از جمله دارایی های فکری یک کشور محسوب می گردد. با توجه به ضرورت اقدام حقوقی در جهت حمایت از دانش و طب سنتی به دلیل وقوع سوءاستفاده از این دانش، در سال های اخیر توجه فزاینده ای نسبت به حمایت از طب سنتی و داروهای گیاهی براساس نظام ثبت اختراع معطوف گشته است. بحث اساسی در این موضوع این است که آیا امکان حمایت از داروهای گیاهی در طب سنتی از طریق نظام ثبت اختراع با توجه به ویژگی های مختص به آن وجود دارد؟ مواد و روش‌ها: انجام این پژوهش با روش کتابخانه‌ای و اسنادی بوده و از این طریق متون و اسناد مرتبط با موضوع پژوهش در نظام حقوقی ایران و منابع خارجی گردآوری و بررسی شده و با روش تحلیل محتوا، داده های متون مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفتند. یافته‌ها: در ارتباط با شروط ثبت اختراع، ملاحظه شد کشفیات، روش های تشخیص و درمان و ابداعات خلاف اخلاق، نظم عمومی و شرع قابل ثبت به عنوان اختراع نیستند. با توجه به اینکه داروهای گیاهی در طب سنتی مستلزم ایجاد یک محصول دارویی با خواص درمانی می باشد، کشف محسوب نمی گردد. علی رغم اینکه این داروها ممکن است بعد از ساخته شدن بدون اینکه برای ثبت آنها اقدام شود، مورد استفاده قرار گیرند، تا زمانی که چنین استفاده ای موجب افشای اطلاعات کافی و موثر در ارتباط با این داروها نگردد، مشکلی برای جدید محسوب شدن نخواهد داشت. همچنین علی رغم ادعای برخی از نویسندگان راجع به اینکه اطلاعات مربوط به داروهای گیاهی به طور گسترده منتشر و در اختیار عموم قرار گرفته است، با ارائه نمونه هایی از مطالعات میدانی روشن شد که نمی توان در ارتباط با این موضوع صرفاً کلی گویی کرد. در مقابل، مثال های زیادی از رویه های موجود در جوامع بومی و گروه های محلی ارائه گردید که براساس آن نوآوری های پزشکی و دارویی محرمانه نگه داشته می شود. همچنین، زمانی که ایده استفاده از یک گیاه معین برای درمان بیماری مشخص برای دارنده مهارت عادی در طب سنتی و صنعت داروسازی بدیهی نباشد، آن داروی گیاهی دارای گام ابتکاری می باشد. ملاحظات اخلاقی: این نوشتار با در نظر گرفتن ملاحظات اخلاقی همچون صداقت، امانت داری در تحلیل متون و استناددهی نگارش شده است. نتیجه‌گیری: نظام ثبت اختراع می‌تواند به عنوان یکی از سازوکارهای حمایت از داروهای گیاهی مدنظر قرار گیرد و صرفاً نباید با استناد به نتیجه‌گیری‌های کلی و پاره ای از مشکلات، این نظام را از دایره‌ی گزینه‌های موجود برای حمایت از این داروها خارج نمود.

Study on Patentability of Traditional Herbal Medicine

Background and Aim: Herbal drugs are the result of human interaction with their environment in the use of plants in the treatment of diseases, which is considered as the legacy of the predecessors that is the intellectual property of a country. Considering the necessity of legal action to protect traditional knowledge and medicine due to the misuse of this knowledge, in recent years increasing attention has been paid to the protection of traditional herbal medicines based on the patent system. The basic argument in this regard is whether the legal protection of the patent system from traditional medicine is possible with respect to its specific features? Materials and Methods: This research was conducted by library and documentary methods and through the texts and documents related to the subject of research. Iranian and foreign sources were collected and reviewed by content analysis method.Results: It was observed that the discoveries, methods of diagnosis and treatment and innovations that are unethical and against public order and sharia can not be patented. Given that herbal medicines in traditional medicine require the creation of a medicinal product with healing properties, it is not considered as a discovery. Although these drugs may be used after they have been manufactured without registration, as long as such use does not disclose sufficient and effective information about these drugs, it will not be a problem to be considered new. Also, despite the claims of some authors that information about herbal medicines has been widely disseminated and made available to the public, it has become clear by providing examples of field studies that it is not appropriate to generalize in this regard. In contrast, many examples of practices in indigenous communities and local groups were provided to keep medical and pharmaceutical innovations secret. Also, when the idea of ​​using a certain plant to treat a specific disease is not obvious to a person with ordinary skills in traditional medicine and the pharmaceutical industry, that herbal medicine has an inentive step.Ethical considerations: This article is authored paying attention to ethical considerations such as honesty and trustworthiness in the analysis and citation.Conclusion: The patent system can be considered as one of the mechanisms to support herbal medicines and should not be excluded from the scope of options available to support these medicines despite of some problems.Cite this article as: Erfanmanesh MH. Study on Patentability of Traditional Herbal Medicine. Medical Law Journal 2021; 15(56): e37.