پژوهشی در مبانی فقهی قانون مجازات اسلامی در خصوص ابراءکننده طبیب

زمینه و هدف: قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ضمن پذیرش ضمان طبیب در معالجه هایی که حتی با اذن بیمار دارد یکی از راه های عدم ضمان را تحصیل برائت قبلی معرفی کرده است. این قانون ابراء طبیب را در فرضی که بیمار، مکلف و قادر به ابراء طبیب باشد، حق خود بیمار و در صورتی که غیرمکلف (صغیر یا مجنون) یا مکلف اما به عللی مثل بیهوشی غیرقادر به ابراء طبیب باشد، حق «ولی شرعی» او می داند. میزان مقبولیت این دیدگاه در بین فقها، سایر اقول احتمالی و نقاط ضعف و قوت این قول نسبت به آن اقوال و در نهایت، بیان قول راجح مساله این تحقیق است. فرضیه نویسندگان، مخالفت اکثر فقهیان با قول مندرج در قانون و در مقابل، قوت مبانی استدلالی قائلان به استحقاق «ولی دم» بیمار برای برائت از ضمان ناشی از مرگ بیمار است؛ چه مکلف باشد چه غیرمکلف. مواد و روش‌ها: پژوهش پیش رو با روش تحلیلی و توصیفی و تتبع در اقوال فقهای امامیه از متقدمین تا متاخرین، در مقام اثبات این فرضیه بوده است. یافته‌ها: وقتی حیات بیمار مطرح می شود، اکثریت فقها حق ابراء طبیب را متعلق به خود انسان و وقتی که غیرمکلف است ولی شرعی او ندانسته و آن را در صلاحیت انحصاری «ولی دم بیمار» می دانند. در مقابل این اکثریت، اقلیتی هم هستند که ابراء ذمه طبیب را حق خود مریض می دانند. فقهایی که خود بیمار را واجد حق ابراء می دانند، اگر او مکلف نباشد، طبعا اعمال این حق را برای «ولی شرعی» وی به رسمیت می شناسند. تعداد اندکی از فقها نیز با اذعان به حق هر دوی بیمار و ولی دم، احتیاط پیشه کرده و طبیب را به استبراء از هر دو توصیه می کنند. ملاحظات اخلاقی: این پژوهش ضمن حفظ و دقت در اصالت متون، بر اصول اخلاقی، صداقت و امانت داری نگاشته شده است. نتیجه‌گیری: اقدام قانون‌گذار در اعطاء حق ابراء طبیب به خود بیمار یا وقتی غیرمکلف یا غیرقادر به ابراء است به ولی شرعی او برای برائت از ضمان ناشی از مرگ وی بر خلاف نظر اکثریت فقهای امامیه است و دلایل قابل قبولی نیز بر ضعفش وجود دارد. لذا لازم است با اصلاح ماده 495 قانون مجازات اسلامی و تبصره 2 آن حق ابراء طبیب در موارد پیش گفته به «ولی دم بیمار» یعنی همان مطالبه کننده دیه داده شود.

A research on the jurisprudential principles of the Islamic punishment law about discharging the doctor

Background and Aim: The Islamic  Punishment law of 1392, while accepting the doctor’s guarantee in treatments that even with the patient’s permission, has introduced one of the ways of not guaranteeing the acquisition of previous innocence.the doctor’s discharge according law  is count if the patient is obliged and able to discharge the doctor, Its the patient’s right, and if he is not obliged (minor or insane) or obliged but for reasons such as anesthesia is unable to discharge the doctor, It’s the Right of Patients Wali.the issue of this research  is about the range of acceptance of this view among jurists, other possible statements and the strengths and weaknesses of this statement compared to those statements and finally, the expression of the preferred statement.The authors’ hypothesis is that most jurists oppose the promise contained in the law and, on the contrary, strengthen the argumentative foundations of those who beliguareve in the right of the patient’s wali to be acquitted of the guarantee resulting from the patient’s death; Whether obligated or not.Materials and Methods: The Current article, with its analytical and descriptive method and following the sayings of Imami jurists from the earliest to the latest, has been in a position to prove this hypothesisand has come to the conclusion that the Islamic Punishment Law, should be amended in such a way that the physician is acquitted. Presaid to be done by the Patients wali.Results: When the patient’s life is discussed, the majority of jurists do consider the right to discharge  a doctor to belong to man himself and when he is not obligated his religious Wali and consider it in the exclusive competence of avenger of bloodIn contrast to this majority, there are minorities who consider it their right to discharge the doctor. The jurists who consider the the right of discharge of doctor to patient himself, if he is not obliged, naturally recognize the application of this right for his religious Wali. A small number of jurists, recognizing this right for both the patient and the guardian, They are cautious about this issue and recommend the physician to absolve himself from both.Ethical considerations: This research has been written on the principles of ethics, honesty and trustworthiness while maintaining and accuracy in the originality of the texts.Conclusion: The legislator’s action in granting the right to discharge a doctor to the patient or when he is not obliged or unable to discharge to his religious Wali to acquit the guarantee resulting from his death is against the opinion of the majority of Imami jurists and acceptable reasons There is a weakness. Therefore, it is necessary to amend Article 495 of the Islamic punishment law and Note 2 thereof to give the right to discharge a doctor in the aforementioned cases to the patients blood avenger, it means the same claimant.Cite this article as: Malekafzali Ardakani M, Karami F, Vahdati Shobeiri SH. A research on the jurisprudential principles of the Islamic punishment law about discharging the doctor. Medical Law Journal 2021; 15(56): e43.