حمایت حقوقی از عقب‌ماندگان ذهنی از منظر حقوق پزشکی و رویه قضایی ایران

از آنجایی‌ که در فقه و حقوق ایران، افراد مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی صراحتاً جزء سه دسته محجورین (صغار، سفها و مجانین) ذکر نشده‌اند، ضروری است که جایگاه و وضعیت حقوقی آنان بررسی شود. هدف از تحقیق پیش رو تلاشی جدی و گامی نو در جهت پرکردن خلا علمی و قانونی در این زمینه و رفع ابهامات و تردیدها و خلاهای قانونی و رویه قضایی می‌باشد. با مراجعه به منابع کتابخانه‌ای، نرم‌افزارهای تخصصی، مراکز روان‌پزشکی، دادگاه‌ها و بیمارستان اعصاب و روان، بررسی آثار و علائم انواع عقب‌ماندگی ذهنی از منظر روان‌پزشکی، همچنین بررسی علت حجر محجورین ذکرشده در فقه و قانون مدنی، مشخص شد که عقب‌ماندگی ذهنی ضعیف به علت ضعف اراده و عدم تمرکز بر امور در خصوص موضوعات مختلف با سفاهت بیان‌شده در دیدگاه فقها و حقوقدانان وجه اشتراک بیشتری دارد و از جمله مصادیق سفاهت به شمار می‌روند. در عین ‌حال ضعف اراده عقب‌ماندگان ذهنی متوسط محدود به امور مالی نیست و در امور غیر مالی هم از رشد کافی برخوردار نیستند و حجر گسترده‌تری نسبت به سفیه دارند، لذا باید در قالب نوع خاصی از محجورین موردحمایت قرار گیرند. در واقع این افراد هم‌ردیف صغیر هستند. عقب‌ماندگان ذهنی شدید نیز اگرچه عرفاً مجنون نامیده نمی‌شوند، ولیکن با توجه به فقدان قصد و اراده دائمی ایشان، بر اساس اصول و ضوابط حقوقی هم‌ردیف مجانین می‌باشند.

Legal Protection of Mentally Retarded People from Perspective of Medical Law and Iranian Judiciary Procedure

Since in Iranian jurisprudence and law, the mentally retarded people have not been clearly included among the ward (minor, incompetents and lunatics), their position and legal status are required to be studied. The current research aims at filling the existing gap in this field and eradication of ambiguities and doubts as well as legal and judiciary gaps through a serious effort. Having referred to the library sources, professional software, psychiatric centers, courts and psychiatric hospitals, the effects and symptoms of various types of mental retardation have been studied from the perspective of psychiatry as well as the cause of the need of the ward for legal guardian as mentioned in jurisprudence and civil law, it became clear that weak mental retardation due to the weak will and lack of concentration on affairs regarding various issues has more commonalities with lunacy from the point of view of jurists and legal experts and represents one of the extensions of lunacy. Meanwhile, weakness of will in the mediocre mentally retarded people is not restricted to financial issues and they do not have sufficient growth in nonfinancial issues either and they require more protection as compared to the lunatics. Thus, they need to be protected in the form of a specific type of ward. In fact, these individuals are at the same level with discerning minor. The severe mentally retarded people though are not called lunatic in the public should be legally protected like the lunatics due to their lack of intention and will based on the legal principles and regulations.Please cite this article as: Mirkhalili A, Jafari Khosroabadi N, Zare Z. Legal Protection of Mentally Retarded People from Perspective of Medical Law and Iranian Judiciary Procedure. Iran J Med Law 2019; 13(50): 85107.