حمایت بدون استثنا یا مشروط از «ابزارهای تحقیقاتی اختراعی»؟ مروری بر راه‌کارهای حقوق اختراعات ایران، آلمان و ایالات متحده امریکا

یکی از نکات اساسی در بحث از استفاده آزمایشی به عنوان یکی از استثنائات حمایت از اختراعات، تعیین موضوع آن است. از جمله معیارهای رایج در این راستا تفکیک هدف تجاری از غیر تجاری در انجام آزمایش است که در ادبیات حقوق ایران نیز تاکنون مورد بررسی قرار گرفته است. با این حال، معیاری دیگر برای تعیین این موضوع، تفکیک آزمایش »بر « روی اختراع از آزمایش »با « استفاده از آن است.به طور سنتی، موضوع استثنا، آزمایش »بر « روی خود اختراع است و تقریباً در تمام نظام های حقوقی، این امر پذیرفته شده است، اما با رشد سریع برخی از حوزه های علمی به ویژه زیست فناوری، نوآوری هایی ظهور یافته اند که از یکسو، اختراع محسوب می شوند و از سوی دیگر، خود به عنوان ابزاری برای انجام سایر تحقیقات به کار می روند. در اینجا این سوال مطرح می شود که آیا آزمایش «با »استفاده از یک ابزار «تحقیقاتی» اختراعی نیز می تواند موضوع استثنای استفاده آزمایشی قرار گیرد یا خیر.در این تحقیق، نظام های حقوقی ایالات متحده و آلمان به طور تطبیقی با حقوق ایران مقایسه شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد، اگرچه برخی صاحب نظران معتقدند دست کم باید به دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی غیر انتفاعی، اجازه استفاده از این گونه اختراعات را بدون دریافت مجوز داد و آن ها را از شمول عنوان نقض، خارج کرد، اما ظاهراً رویه قضایی نظام های مزبور، گسترش قلمرو موضوعی استثنا به این دسته از اختراعات را نپذیرفته و در عوض به دنبال راه کارهای دیگری برای پاسخ به این دغدغه نوظهور بوده است.

Absolute or Conditional Protection of "Patented Research Tools"? A Review of Approaches in Iranian, German and U.S Patent Law

One of the basic matters in discussing the experimental use as an exception to patent rights is defining the subject of it. A criterion used in this regard is making a distinction between experiments done with a commercial purpose and the ones done with a noncommercial one. This approach has already been discussed in Iranian legal literature. Another approach, however, is differentiating between experimenting on an invention and experiments done with the help of a patented invention.Traditionally, it is accepted in most legal systems that the subject of the exception is experimenting on the subjectmatter of the invention. However, with the fast growth of some fields of science such as biotechnology, there are innovations developed which could be patented as an invention on one hand, and used as a tool for carrying other researches out on the other hand. With this new development, the possibility of extending the exception to include experimentations done with the use of such research tools has been put into question.In the current research, the German and U.S. legal systems are comparatively studied with the Iranian one. The results show that although some patent scholars believe that at least universities and nonprofit organizations should be exempted from infringement liability in this regard, the case law of these systems shows no acceptance of extending the exception to such experimentation but rather is in search for other solutions.Please cite this article as: Jafarzadeh M, Ghafouri Z. Absolute or Conditional Protection of Patented Research Tools ? A Review of Approaches in Iranian, German and U.S Patent Law. Iran J Med Law 2017; 10(39): 121144.