تحقیقات ژنتیکی؛ از معیارهای اخلاقی تا رویه دیوان اروپایی حقوق بشر

تردیدی نیست که ژنتیک به عنوانی علمی نوظهور و نوپا خدمات شایان و وافری به افراد بشر ارائه کرده است. تعداد روزافزون آزمایشگاه های ژنتیکی در همه جای دنیا و همچنین در کشور ما در زمینه پیشگیری و درمانی در زمانی که پیش از آن حتی سخنی از ژنتیک به میان نمی آمد و کسی این علم جدید را نمی شناخت، شاهدی بر این مدعی است. بنابراین گزافه نیست اگر بگوییم که ژنتیک تحولی بنیادین را در مدت زمانی اندک در دنیای نوین ما ایجاد کرده است. این تحول هرچند که برای تمدن بشری مثبت است، با این حال مشکلاتی و چالش هایی را نیز به همراه آورده است. به عنوان مثال ژنتیک، بشر را قادر به تولید موجود زنده ای شبیه خود می نماید. این مساله دغدغه های مذهبی و اخلاقی را به دنبال داشته و دارد. از این رو قانونگذاران کشورهای مختلف در این جهت، چارچوب هایی را برای متخصصین ژنتیک مشخص نموده اند تا از برخی نگرانی ها بکاهند. با این وجود به نظر می رسد، محدودیت های ایجادشده حاضر کافی نبوده و این گونه احساس می شود که مشکلات ژنتیک باید با ایجاد محدودیت های بیشتری رفع گردد. از سوی دیگر، افزایش محدودیت ها از لحاظ اصول اولیه حقوق بشری نیز خود می تواند مشکل ساز باشد.بررسی برخی آرای صادره از دیوان اروپایی حقوق بشر نشان دهنده این امر است که برخی محدودیت ها ضرورت ندارد و دولت ها باید در تصمیمات اجرایی روزمره خود بازنگری کنند. این محدودیت ها به طور عمده در حوزه حریم خصوصی افراد و دادرسی عادلانه و به ویژه در خصوص ماده 6 و 8 کنوانسیون اروپایی حقوق بشر وارد می شود.