فراز و نشیب جمعیت و الگوی پراکنش فضایی سپردار زرد شرقی مرکبات aonidiella orientalis در جنوب کرمان

سپردار زرد شرقی مرکبات aonidiella orientalis یکی از مهم‌ترین آفات مرکبات در جنوب کرمان است. پژوهش حاضر در زمینه نوسانات جمعیت و پراکنش فضایی این آفت در جنوب کرمان انجام شد. نمونه‌برداری از برگ، میوه و شاخه و روی پوره سن یک و حشرات کامل انجام گردید و شاخص­های پراکنش تیلور، آیوائو، موریستا و id، تغییرات نسبی rv و تعداد نمونه مطلوب محاسبه شدند. طبق نتایج، فعالیت این آفت از اواخر اسفند آغاز شده است. اوج جمعیت آفت در اواسط فروردین، اواسط اردیبهشت و اواخر شهریور ماه ثبت شد. پراکنش فضایی پوره سن یک بر اساس شاخص‌های تیلور و آیوائو در روش نمونه‌برداری از برگ و میوه، تصادفی تعیین شد. برای حشرات کامل طبق شاخص تیلور و آیوائو در نمونه برداری از برگ و میوه تجمعی بود. همچنین پراکنش براساس شاخص تیلور و آیوائو برای پوره سن یک و حشره کامل روی شاخه یکنواخت و تصادفی به ترتیب بود. مقادیر r2 در شاخص آیوائو نسبت به تیلور بالاتر بود و لذا از ضرایب شاخص آیوائو برای تعیین نوع توزیع فضایی و تعداد نمونه مناسب استفاده شد. تعداد نمونه مناسب برای پوره سن یک در روش‌های نمونه‌برداری از برگ، میوه و شاخه با دقت 0.25 به ترتیب 24.61، 24.29 و 19.2 محاسبه گردید. در هر سه روش نمونه‌برداری مقدار تغییرات نسبی rv برای پوره سن یک نزدیک 25 و برای حشره کامل نزدیک 10 محاسبه شد. براساس نتایج کلی در برنامه‌های مدیریت آفت می‌توان نمونه‌برداری را روی مرحله پوره سن یک و برای مطالعات اکولوژیک روی حشره کامل انجام داد.

population fluctuations and spatial distribution of aonidiella orientalis in the south of kerman

aonidiella orientalis is one of the most important citrus pests in the south of kerman. population fluctuations and spatial distribution of a. orientalis were studied in the south of kerman sampling was done from stages of nymphs (1st instar) and adults on leaves, fruits, and brunches during 2020-2022. the parameters of taylor’s, iwao, morista, and id power law, rv, and number of optimum samples (at two precision levels of 0.1 and 0.25) were calculated. results showed that the pest activity started in mid-march and increased gradually, depending on weather conditions. the peak of population happened in mid-april, mid-may, and late september. the spatial distribution of 1st instar nymphs on leaves and fruits was random based on the taylor and iwao index, (b= 0.918 and 0.989 respectively) and it was aggregative for adults (b= 1.8, 1.5 respectively). moreover, both nymphs (1st instar) and adults had uniform and random distribution in the sampling of branches (b= 0.56-0.71) respectively according to the taylor and iwao index. as r2 values of the iwao index were higher than taylor, ’s therefore, iwao index was used for estimating the spatial distribution and appropriate samples. the number of optimum samples for nymphs (1st instar) on leaf, fruit, and branch sampling methods were estimated as 24.61, 24.29, and 19.2, respectively with 0.25 accuracy. in three sampling methods, rv was close to 25 and 10 for nymphs (1st instar) and adults respectively. overall, in pest management programs sampling can be done on nymphs and for ecological studies on adults.