بررسی اثر جفت‌گیری برسمیت اسانس رزماری (rosmarinus officinalis) علیه سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات(callosobruchus macullatus)

سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، callosobruchus maculatus (coleoptera: chrysomelidae) از آفات اصلی حبوبات به‌خصوص لوبیا چشم‌ بلبلی است و به یک آفت جدی در انبارها تبدیل شده‌ است. درنتیجه، کنترل این آفت توسط آفت‌کش‌های طبیعی مانند اسانس‌های گیاهی از اهمیت بالایی برخوردار است. در این پژوهش برای نخستین بار اثر جفت‌گیری حشره برکارایی اسانس رزماری علیه سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات درشرایط آزمایشگاهی بررسی‌شد. آزمایش‌های زیست‌سنجی در محدوده غلظت‌های، 35.07 تا 78.63میکرولیتربرلیتر هوا برای حشرات نر باکره و 39.17 تا 22 /102 میکرولیتربرلیتر هوا برای حشرات ماده باکره‌ و 55.04 تا 86.49 میکرولیتربرلیتر هوا و 62.90 تا 36 /94 میکرولیتربر لیتر هوا به ترتیب برای حشرات نر و ماده یک‌بار جفت‌گیری کرده و به ترتیب در محدوده غلظت‌های 51 /62 تا 81/ 125، 36 /94 و 26/ 157 میکرولیتر بر لیتر هوا برای حشرات نر و ماده چندین بار جفت‌گیری کرده، انجام شد. نتایج نشان داد، حشراتی که چندین بار جفت‌گیری کرده بودند، بیشترین مقاومت را نسبت به اسانس رزماری داشته و مقدار lc50 به ترتیب برای حشرات نر و ماده 032/ 90و 015 /118 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه شد. حشرات باکره نسبت به اسانس رزماری حساس‌تر بودند و مقدار lc50 به‌دست آمده برای نر 173 /48 میکرولیتر بر لیتر هوا و برای ماده 298 /58 میکرولیتر بر لیتر هوا است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد جفت‌گیری باعث کاهش اثر اسانس رزماری روی حشرات بالغ سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات می‌شود. این نتایج می‌توانند در طراحی راهبردهای مبارزه با آفت سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات توسط اسانس‌های گیاهی و همچنین زمان دقیق به‌کارگیری این ترکیبات جهت دست یافتن به بیشترین اثربخشی موثر باشند.

effect of mating on the toxicity of rosemary (rosmarinus officinalis) essential oil against the cowpea seed beetle (callosobruchus macullatus)

the cowpea weevil beetle, callosobruchus maculatus (coleoptera: chrysomelidae), is a major pest of legumes, especially cowpea , and has become a serious pest in storage crops. therefore, controlling this insect pest using natural pesticides such as plant essential oils seems necessary. in this research, the effect of insect mating on the toxicity of rosemary essential oil against the cowpea weevil was investigated under laboratory conditions. bioassay tests were performed in the range concentrations of 35.07 and 78.63 µl/lair for male virgin insects and 39.17 and 102.22 µl/lair for female virgin insects and there were done 55.04 to 86.49 and 62.90 to 94.36 µl/lair for onetime mated insects, respectively. also, concentrations of 62/51 to 125.81 and 94.36 to 157.26 µl/lair were tested against multiple times mated male and female insects, respectively. results showed that multiple mated male and female insects had the highest resistance to rosemary essential oil and the lc50 values were 90.032 µl/lair and 118.015 µl/lair for male and female insects, respectively. virgin insects were more sensitive to rosemary essential oil and the amount of lc50 obtained was 48.173 µl/lair for male insects and 58.298 µl/lair for female insects. these results can be useful in planning pest management strategies for the cowpea weevil beetle by plant essential oils as well as the exact time of application of these compounds to achieve maximum effectiveness.