شناسایی منابع مقاومت به عامل بیماری زنگ قهوه‌ای (puccinia triticina erikss.) در ژنوتیپ‌های گندم بومی ایران

شناسایی منابع ژن‌های مقاومت گیاهچه‌ای و گیاه کامل برای هرمی کردن ژن‌ها، آرایش ژنی و ایجاد ارقام گندم دارای مقاومت پایدار، برای کنترل زنگ قهوه‌ای گندم، با عامل .puccinia triticinea erickss امری ضروری است. در این پژوهش تعداد 218 ژنوتیپ گندم بومی ایران که از مناطق مختلف جمع‌آوری شده بود، در مزرعه آزمایشی ایستگاه تحقیقات کشاورزی گلستان اهواز طی سال 991398 به صورت خطوط یک متری کشت شده و با پاتوتیپ‌های شایع زنگ قهوه‌ای خوزستان شامل lr988، lr9814، lr945 و lr974 تیمار شدند. واکنش گیاهچه‌ای نیز در گلخانه‌های واحد بیماری‌شناسی غلات موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج با پنج پاتوتیپ شایع ایران در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار انجام شد. برای ارزیابی مقاومت از شاخص‌هایی تیپ آلودگی، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، شدت نهایی آلودگی و ضریب آلودگی استفاده شد. نتایج نشان داد که به ترتیب 10 و هفت درصد از ژنوتیپ‌ها در شرایط گلخانه‌ای و مزرعه‌ای مقاومت نشان دادند. در مرحله گیاه کامل واکنش 23 ژنوتیپ به صورت نیمه‌مقاوم (mr: moderately resistant) و 14 ژنوتیپ به‌صورت نیمه‌حساسms: moderately susceptible) ) بود. ضریب همبستگی بین شدت نهایی آلودگی، با مقادیر ضریب آلودگی و سطح نسبی زیر منحنی پیشرفت بیماری (raudpc)، به ترتیب 0.989 و 0.949 بود. در نهایت 30 ژنوتیپ با خصوصیات مورد نظر یعنی شدت نهایی آلودگی 400 درصد، ضریب آلودگی 400 وraudpc بین 300 درصد به‌ عنوان ژنوتیپ‌های مطلوب انتخاب شدند. تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌های مورد نظر را در چهار گروه حساس (s: sensetive)، نیمه‌حساس (ms)، نیمه‌مقاوم (mr) و مقاوم (r: resistance) طبقه‌بندی کرد.

Identification sources of resistance for leaf rust (Puccinia triticina Erikss.) in Iranian wheat genotypes

Identification the sources of seedling and adult plant resistance genes is important for gene pyramiding, gene deployment, and developing durable wheat cultivars to control the leaf rust with Puccinia triticinea Erickss agent. In this study, 218 Iranian wheat genotypes collected from different regions were cultivated in onemeter lines in the experimental farm of Golestan Agricultural Research Station in Ahwaz during 20192020 and treated with Khouzestan leaf rust prevalent pathotypes including LR988, LR985, LR945 and LR94. Seedling reactions with five prevalent pathotypes were carried out in a randomized complete block design with two replications in the greenhouses of the Cereal Pathology Unit of Seed and Plant Breeding Institute, Karaj. To evaluate resistance, we used Infection Type (IT), AUDPC (Area Under Disease Progression Curve), Final Disease Severity(FDS) and Coefficient Infection (CI) indices. The results showed that 10 percent and 7 percent of the genotypes are resistant in greenhouse and field conditions, respectively. In the adult plant stage, the responses of 23 genotypes were moderately resistant (MR) and 14 genotypes were moderately susceptible (MS). The correlation coefficients between the final disease severity, with the coefficient infection and rAUDPC were 0.989 and 0.949, respectively. Finally, 30 genotypes with the desired characteristics, ie final disease severity between 040%, coefficient of infection between 040 and rAUDPC between 030% were selected as the suitable genotypes. Cluster analysis classified the genotypes into four groups: susceptible (S), moderately susceptible (MS), moderately resistant (MR) and resistant (R).