تاثیر نقش‌های مختلف عامل‌های آموزشی در چندرسانه‌ای‌ها بر یادگیری، یادداری و درگیری تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم پایه ششم دبستان

پیشینه و اهداف: ورود فناوری‌های نوین تغییر و تحولات فراوانی را در فرایند یادگیری دانش‌آموزان ایجاد کرده است، از جمله این فناوری‌ها چندرسانه‌ای آموزشی است که هدف آن کمک به یادگیری یادگیرندگان است. از جمله اصول و معیارهای تولید چندرسانه‌ای استفاده از عامل آموزشی در طراحی آن است. عامل آموزشی یک شخصیت انیمیشنی است که حرف می‌زند و در برنامه‌های رایانه‌ای اموزشی تعبیه شده است و به ارائه محتوای چندرسانه‌ای و یا مشارکت دانش‌آموزان در یادگیری کمک می‌کند. با اینکه پژوهش‌های زیادی با هدف بررسی تاثیر عامل آموزشی در آموزش شده است؛ اما در خصوص به‌کارگیری تاثیر چندین عامل آموزشی با نقش‌های مختلف در چندرسانه‌ای‌ها آموزشی، پژوهشی صورت نگرفته است. در مطالعه حاضر با استفاده از چندرسانه‌ای دارای یک عامل آموزشی و چندرسانه‌ای دارای سه عامل آموزشی به بررسی تاثیر عامل‌های آموزشی بر یادگیری، یادداری و درگیری تحصیلی ‌دانش‌آموزان در درس علوم پرداخته شد.روش‌ها‌: جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ‌دانش‌آموزان پایه ششم شهرستان خرم‌آباد در سال تحصیلی 1400-1399 بود. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی از بین کلاس‌های پایه ششم مدارس شهر خرم آباد، سه کلاس 30 نفره انتخاب و  به‌صورت تصادفی در گروه‌های آزمایش قرار گرفتند. روش تحقیق، شبه آزمایشی با طرح ‌پیش‌آزمون ‌پس‌آزمون بود. ابزار پژوهش شامل آزمون یادگیری محقق ساخته، آزمون یادداری و پرسشنامه درگیری تحصیلی ریو بود که ضریب پایایی با معیار آلفای کرونباخ برای پرسشنامه درگیری تحصیلی 0.821 محاسبه شد. محیط یادگیری گروه‌های آزمایش به صورت همزمان و جداگانه به مدت چهار جلسه با استفاده از ابزار چندرسانه‌ای آموزشی محقق ساخته تحت تاثیر وجود عامل‌های آموزشی قرار گرفتند.یافته‌ها: نتایج حاصل از آزمون شاپیرو ویلکز نشان می‌دهد که برابری واریانس‌ها برقرار بود و نرمال بودن توزیع داده‌‌ها تایید شد. با توجه به یافته‌های بدست آمده از آزمون همگنی واریانس‌ها، مفروضه همگنی واریانس‌ها مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحلیل کواریانس نشان‌ می‌‌دهد بین نمرات درس علوم تجربی در گروه‌های ازمایش یک و دو با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود دارد(68.42f= ، 0.05p<) و استفاده از عامل‌های آموزشی نسبت به عدم استفاده از عامل آموزشی بر یادگیری تاثیر معنادار دارد. تفاضل میانگین نمرات ‌پس‌آزمون یادگیری ‌دانش‌آموزانی که با یک عامل آموزشی آموزش دیدند(گروه آزمایش یک) با ‌دانش‌آموزانی که با سه عامل آموزشی با نقش‌های مختلف آموزش دیدند (گروه آزمایش دو) 9.35 بود و با اطمینان 95% استفاده از سه عامل آموزشی در مقایسه با استفاده از یک عامل آموزشی اثربخش‌تر است و موجب یادگیری بهتر درس علوم می‌شود. در متغیر یادداری، نتایج نشان‌ می‌‌دهد که بین نمرات گروه‌های ازمایش (1 و2) و گروه کنترل تفاوت معنی‌داری وجود دارد(7.6 f=، 0.05 p<) و استفاده از عامل‌های آموزشی نسبت به عدم استفاده از عامل‌های آموزشی بر یادداری تاثیر معناداری دارد و وجود عامل‌های آموزشی در فرایند آموزش موجب ماندگاری بهتر اطلاعات در حافظه درازمدت می‌شود. اختلاف میانگین نمرات آزمون یادداری ‌دانش‌آموزان گروه آزمایش یک با ‌دانش‌آموزان گروه آزمایش دو، 0.928 بود و بین استفاده از سه عامل آموزشی نسبت به استفاده از یک عامل آموزشی تفاوت معناداری وجود ندارد. در متغیر درگیری تحصیلی، بین نمرات گروه کنترل و گروه‌های آزمایش 1 و 2 تفاوت معناداری وجود دارد(7.24 f=، 0.05p<) و استفاده از عامل‌های آموزشی نسبت به عدم استفاده از عامل آموزشی بر درگیری تحصیلی تاثیر معناداری دارد و ‌دانش‌آموزان گروه‌های آزمایش 1 و 2 که با عامل‌های آموزشی آموزش دیدند، درگیری بیشتری در تکالیف و وظایف تحصیلی دارند. تفاضل میانگین نمرات درگیری تحصیلی ‌دانش‌آموزان گروه آزمایشی 1 با ‌دانش‌آموزان گروه آزمایشی 2، 9.08 بود و با 95% اطمینان استفاده از سه عامل آموزشی با نقش‌های مختلف نسبت به استفاده از یک عامل آموزشی اثربخش‌تر است و موجب درگیری فعالانه‌تر و بیشتر ‌دانش‌آموزان گروه آزمایشی 2 در انجام تکالیف تحصیلی درس علوم می‌شود.نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشانگر نقش اثرگذار چندرسانه‌ای‌های دارای عامل‌های آموزشی و نقش‌های متنوع عامل آموزشی در افزایش یادگیری، یادداری و درگیری تحصیلی ‌دانش‌آموزان در درس علوم پایه ششم ابتدایی بود. از این رو بهتر است در طراحی و تولید چندرسانه‌ای‌ها به تنوع نقش‌های عامل‌های آموزشی توجه شود.

The effect of different roles of pedagogical agents on learning, retention and academic engagement of students in sixth grade science course

in the learning process of students; one of these technologies is educational multimedia. Among the principles and criteria of multimedia production is the use of educational agent in its design. An educational agent is an animated character that talks and is embedded in educational computer programs and helps to provide multimedia content or students’ participation in learning. Although there have been numerous studies with the aim of investigating the effect of the educational agent in education, there has been no research regarding the use of several educational agents with different roles in educational multimedia. In this study, using multimedia with one educational agent and multimedia with three educational agents (each of which has a different role), and the effect of educational agents on learning, retention and academic engagement of students in science course was investigated.Methods: The statistical population of the research included all sixth grade students in Khorram Abad in the academic year of 2020 2021. Using random sampling method, three classes of 30 students were selected among the sixth grade classes of Khorram Abad schools and were randomly assigned to experimental groups. The research method was quasi experimental with a pre test post test design. The research tools included a researcher made learning test, a retention test, and Rio’s academic engagement questionnaire, and the reliability coefficient was calculated as 0.821 using Cronbach’s alpha coefficient for the academic engagement questionnaire. The classrooms were taught simultaneously and separately for four sessions using educational multimedia tools developed by the researcher.Findings: The results of covariance analysis showed that there was a significant difference between the experimental science course scores in the groups (F=68.42, P<0.005) and the use of educational agent had a significant effect on learning. The difference in the average scores of the post test learning of students who were trained with one educational agent (experiment group one) and students who were trained with three educational agents with different roles (experiment group two) was 9.35 and with 95% confidence of using three educational agents was more effective than using an educational agent and led to better learning of science lessons. In the retention variable, the results showed that there was a significant difference between the scores of the experimental groups (1 and 2) and the control group (F=7.6, P<0.05) and the use of an educational agent had an effect on retention compared to not using an educational agent and the presence of an educational agent in the education process led to better retention of information in the memory in the long run. The difference between the average scores of the memory test of the students of experiment group one and the students of experiment group two was 0.928 and there was no significant difference between the use of three educational agents compared to the use of one educational agent. In the variable of academic engagement, there was a significant difference between the grades of groups (F=7.24, P<0.05) and the use of educational agents had a significant effect on academic engagement, and the students of experimental groups 1 and 2 who were trained with educational agents. They had more engagement in academic assignments and tasks. Moreover, according to the results, using three educational agents with different roles was more effective than using one educational agent and caused more active engagement of experimental group 2 in doing the academic assignments of the science course.