واکاوی تاثیر آموزش کتاب تفکر و سواد رسانه ای بر توانایی مصرف بهینه رسانه و تحلیل نقادانه پیام های آن

پیشینه و اهداف: امروزه، مردم دنیا با پدیده فراگیر شدن رسانه های جمعی و پیشرفت فناوری های جدید ارتباطی در جامعه روبه رو شده اند. پدیده ای که توانسته است بخش زیادی از زندگی روزمره آن ها را در بر بگیرد و به عنوان مهم ترین راه ارتباطی آن ها با جهان پیرامون، به همه حوزه های خصوصی و عمومی زندگی شان، اعم از دین، اخلاق، سیاست، اجتماع و فرهنگ نفوذ کند. سواد رسانه ای به مخاطب کمک می کند تا با بالا بردن سطح دانش در این زمینه، به شناخت توام با نگاه انتقادآمیز دست یافته شود. بنابراین سواد رسانه ای را می توان به عنوان توانایی مخاطب در تجزیه وتحلیل پیام رسانه های گوناگون توام با نگاه انتقادی به محتوی این پیام ها عنوان کرد. لذا، آموزش سواد رسانه ای به دانش آموزان، به عنوان افرادی که مهم ترین نقش را در آینده هر جامعه ایفا خواهند کرد، می تواند تاثیر بسزایی در ایجاد درک صحیح و کارآمد آن ها نسبت به فضای جامعه امروزی و اتفاقات محیط پیرامون داشته باشد. از این رو، هدف از پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش کتاب تفکر و سوادرسانه ای بر توانایی مصرف بهینه از رسانه و تحلیل نقادانه پیام های آن در دانش آموزان پایه دهم شهرستان خمین است.روش‌ها‌:پژوهش حاضر از لحاظ هدف تحقیق از نوع کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها از نوع روش شبه آزمایشی است. در تحقیق حاضر طرح پیش آزمون پس آزمون به ترتیب با اجرای مراحل پیش آزمون، قراردادن آزمودنی ها در معرض متغیر مستقل، اجرای پس آزمون و مقایسه نتایج حاصل با استفاده از ابزار آماری مناسب در یک گروه استفاده شده است. جامعه آماری شامل دانش آموزان پایه دهم شهرستان خمین در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 1173 نفر بوده است. روش نمونه گیری مورد استفاده در این پژوهش، نمونه گیری در دسترس است. حجم نمونه انتخابی این پژوهش در گروه ازمایش مورد بررسی، یک کلاس 30 نفری است. برای سنجش متغیر تحلیل نقادانه پیام های رسانه و مولفه های آن نیز از دو پرسشنامه استاندارد سوادرسانه ای عزیزی و فلسفی به ترتیب با 59 و 20 گویه (شاخص) استفاده شد.  روایی پرسشنامه ها به تایید کارشناسان این زمینه رسید و پایایی آن ها نیز با ضریب آلفای کرونباخ 0.89 برای پرسشنامه عزیزی و 0.79 برای پرسشنامه فلسفی تایید شد. سپس طی سال تحصیلی کتاب تفکر و سوادرسانه ای به دانش آموزان آموزش داده شد. در انتها پس آزمون نیز از گروه مورد آزمایش گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده ها در بخش آمار توصیفی شامل فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار و در بخش استنباطی شامل آزمونt  همبسته یا زوجی است؛ همچنین تحلیل داده ها با نرم افزار spss 25 انجام شد.یافته‌ها: یافته های حاصل از این پژوهش نشان می دهند که میانگین نمرات توانایی مصرف بهینه از رسانه، تحلیل نقادانه پیام، ویژگی های پیام و نقد پیام در پس آزمون نسبت به پیش آزمون افزایش چشمگیری داشته است. هم چنین اختلاف میانگین زوج متغیرها در سطح اطمینان 95 درصد معنی دار است. به عبارت دیگر، در همه مولفه های دو متغیر مصرف بهینه از رسانه و تحلیل نقادانه پیام های رسانه، تفاوت معنادار وجود دارد.  نتیجه‌گیری:  با توجه به یافته های پژوهش، می توان نتیجه گرفت که آموزش کتاب تفکر و سوادرسانه ای می تواند بر مولفه های مورد استفاده در این پژوهش شامل توانایی مصرف بهینه از رسانه و تحلیل نقادانه پیام های رسانه در دانش آموزان موثر باشد.

The effectiveness of teaching thinking & media literacy book on the ability of optimal media consumption and criticism analysis of its messages

Background and Objectives: Thesedays, people all over the world are faced down with the public media as new communication technologies in societies. A phenomenon that has been able to cover a large part of their daily lives and as the most important communication way with the world, affect on all private and public areas such as religion, ethics, politics, society and culture. Media literacy creates the opportunity to achieve a framework of criticism view in this field by educating and raising the audience knowledge level. Therefore, media literacy could be introduced as the ability of the audience to analyze the message of various media with a criticism view of the content of these messages. Therefore, teaching media literacy to students, as individuals who will play the most important role in the future of any society, can have a significant impact on creating a correct and efficient understanding of the atmosphere of today’s societies. Therefore, the purpose of this study is to determine the effect of teaching thinking and media literacy book on the ability of optimal media consumption and criticism analysis of its messages in the tenth grade students in the Khomein city.Methods: The present study is an applied research and quasiexperimental in terms of data collection method. In the present study, the pretest posttest designs has been used by performing four steps. The statistical population included 1173 students in the tenth grade of Khomein city in the 139899 academic year. Sampling method used in this research is available sampling. The sample size of this study in the experimental group is a class by 30 student. To evaluate the criticism analysis of media messages and its components, two standard media literacy questionnaires Azizi Falsafi with 59 and 20 items were used, respectively. The validity of the questionnaires was confirmed by expert authors in this field and Their reliability was confirmed by Cronbach’s alpha coefficient 0.89 For Azizi questionnary 0.79 for Falsafi questionnary. Then, during the academic year, students were taught a book on thinking and media literacy. At the end, the posttest was taken from the experimental group. Data analysis in the descriptive statistics section includes plenty, percentage, mean and standard deviation and in the inferential section correlation or paired ttest; Data analysis was also performed with SPSS 25 software.Findings: The findings of this study show that the mean scores of the ability of optimal media consumption, criticism message analysis, message properties and the message criticism in the posttest compared to the pretest has increased significantly. Also, the difference between the variables pair are at the 95% meaningfulness. In the other words, it can be claimed that there is a significant difference in all components of these two variables.Conclusion: According to this research findings, it can be concluded that teaching the book of thinking and media literacy in the tenth grade of high school in the Khomein city can improve the ability of optimal media consumption and the criticism message analysis in the students.