نقش یادگیری خود راهبر در اثربخشی یادگیری الکترونیکی در دوران همه‌گیری کووید 19

پیشینه و اهداف: یکی از مهم‌ترین اهداف نظام‌های آموزشی رفع نیازهای یادگیرندگان به‌ویژه در مواقع بحرانی است. همه‌گیری بیماری کووید 19 یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های اخیر بوده و تاثیر قابل‌توجهی بر نظام‌های آموزشی داشته است؛ به‌نحوی‌که بسیاری از کشورها به آموزش‌های برخط روی‌ آورده‌اند که در هر زمان و مکان قابل‌دسترسی است؛ اما انتقاداتی هم به آن وارد است. ازجمله انتقادات می‌توان به ضعف نظام ارزشیابی دانشجویان و تاثیر منفی بر ارتباطات بین فردی اشاره کرد. کیفیت یاددهی یادگیری در دانشگاه‌ها اهمیت بسیاری دارد و ارزیابی اثربخشی آن ‌یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های متصدیان امر است. به‌منظور ارزشیابی اثربخشی آموزش الکترونیکی لازم است ابتدا سازه مذکور تعریف و سپس عوامل اصلی و موثر در انجام موفقیت‌آمیز آن شناسایی شود. در دورانی زندگی می‌کنیم که با حجم انبوهی از اطلاعات سروکار داریم و پیشرفت روزمره فنّاوری نیز بر حجم آن‌ها می‌افزاید، ازاین‌رو نظام‌ آموزشی مدرسه دیگر قادر به رفع نیازها و مطالبات دانشجویان نیست و توجه و تقویت مهارت‌های فردی یادگیرندگان نظیر خود نظارتی، خودارزیابی و یادگیری خود راهبر سبب می‌شود فرد به دنبال برطرف کردن نیازهایش باشد؛ بنابراین با توجه به مساله مطرح‌شده و اهمیت آن، پژوهش حاضر باهدف نقش اثربخشی یادگیری الکترونیکی بر اساس یادگیری خود راهبر دانشجویان در بحران همه‌گیری کرونا انجام‌شده است.روش‌ها: از منظر هدف، روش این پژوهش کاربردی و از منظر نحوة گردآوری اطلاعات، کمّی و از نوع توصیفی همبستگی است. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان شاغل به تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران‌ در سال تحصیلی 1399 1400 هستند. با استفاده از فرمول کوکران و با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی، 377 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری یافته‌های پژوهش حاضر شامل پرسش‌نامه یادگیری خود راهبر شن و همکاران و همچنین پرسش‌نامه اثربخشی یادگیری الکترونیکی است که شین یان ‌هانگ و همکاران آن را طراحی کرده‌اند. به‌منظور بررسی اعتبار پرسش‌نامه اثربخشی یادگیری الکترونیکی و یادگیری خود راهبر از روایی محتوا و روایی سازه استفاده‌شده است که هر دو نشان می‌دهد مدل از برازش مناسبی برخوردار است. درنهایت به‌منظور تحلیل داده‌ها از آزمون تی (به‌منظور تعیین وضعیت متغیرهای پژوهش)، ضریب همبستگی پیرسون (به‌منظور بررسی رابطه ساده بین متغیرهای پژوهش)، رگرسیون گام‌به‌گام و نهایتاً تحلیل عاملی تاییدی (برای روایی سازه و تبیین نقش متغیرها) استفاده‌شده است.یافته‌ها: نتایج به‌دست‌آمده از تحقیق بیانگر آن است که وضعیت یادگیری خود راهبر و اثربخشی یادگیری الکترونیکی ازنظر دانشجویان بالاتر از میانگین نظری قرار دارد و از بین مولفه‌های یادگیری خود راهبر، انگیزه یادگیری از بالاترین میانگین برخوردار است. بین یادگیری خود راهبر و مولفه‌های آن با اثربخشی یادگیری الکترونیکی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و از بین مولفه‌های یادگیری خود راهبر، انگیزه یادگیری، برنامه‌ریزی و توانایی‌های اجرایی بیشترین رابطه را با اثربخشی یادگیری الکترونیکی داشته است. درنهایت نتیجه رگرسیون گام‌به‌گام بیانگر آن است که یادگیری خود راهبر و مولفه‌های آن قادر است حدود 30 درصد از اثربخشی یادگیری الکترونیکی دانشجویان را تبیین کند.نتیجه‌گیری: خود راهبری عامل مهمی در اثربخشی یادگیری دانشجویان در محیط یادگیری الکترونیکی محسوب می‌شود؛ لذا یادگیرندگانی که با راهبردهای خاص از قبیل هدف‌گذاری، نظارت و برنامه‌ریزی، یادگیری‌شان را تنظیم می‌کنند، پیشرفت بهتری دارند و یادگیری آن‌ها اثربخش‌تر است. البته به نظر می‌رسد این امر در محیط یادگیری الکترونیکی اهمیت بیشتری دارد.

The role of self-directed learning in the effectiveness of e-learning during the COVID-19 pandemic

Background and Objectives: One of the most crucial objectives of education systems is to respond to students’ learning, social and emotional needs, particularly in critical situations. Over the past two years, the coronavirus pandemic (COVID-19) has been one of the most significant recent crises in education systems. As a result, most educational institutions are temporarily locked out, and many turn to elearning. Although elearning for some reasons such as; easy access at any time and place and reducing stress in the Covid19  are gaining popularity; however, criticisms such as weaknesses in student evaluation,  harm interpersonal communication and its reduction, have been caused that receiving opinions, lived experiences and stakeholders’ perceptions about the quality of teachinglearning in universities and evaluating its effectiveness has become one of the essential concerns for core stakeholders of education systems. If the teachinglearning process is not practical, it may affect students’ sense of belonging to the university, their sense of worth, and even their mental and physical health, so evaluating the effectiveness of teachinglearning (especially in the electronic environment) situations is more important.  It can reduce some of the challenges we have today. Therefore, to evaluate the effectiveness of the process in the electronic environment, it is necessary first to define the concept and then identify the primary and critical factors affecting its successful implementation. At the same time, we live in an age where we deal with a huge bulk of knowledge and information. Everyday technological advances are increasing; consequently, teachercentred education systems are no longer able to meet the learning needs of students. Therefore, paying attention and reinforcing the individual skills of learners such as selfmonitoring, selfassessment, selfdirected learning leads the individuals to pursue and learn what they need to know. Therefore, given the problem and its importance, this study was conducted to explain how effective elearning based on selfdirected learning was in the pandemic Corona crisis.Methods: The research methodology is applied in terms of objective, and representations of data collection are descriptivecorrelational. The study population consisted of all graduate students from the University of Tehran who studied between 1399 and 1400. Using the Cochran formula and stratified random sampling, 377 persons were selected as the statistical sample. The tools for collecting the required data included the elfdirected Learning Questionnaire and the elearning effectiveness questionnaire. Content and construct validity were used to evaluate the elearning effectiveness and selfdirected learning questionnaire. The results showed that the model had a good fit. Finally, to analyze the data in the present study, ttest (to determine the status of research variables), Pearson correlation coefficient (to examine the simple relationship between research variables), stepwise regression, and finally confirmatory factor analysis (for validity), Structure and explanation of the role of variables) were used.Findings: The results showed that 1) the selfdirected learning and effectiveness of elearning status are higher than average from the students’ point of view. Among the components of selfdirected learning, learning, motivation has the highest value, 2) selfdirected learning and its components have a positive and significant relationship with the effectiveness of elearning. Among the components of selfdirected learning, learning motivation, planning, and executive abilities are the most related ones to the effectiveness of elearning, and finally 3)  the result of stepwise regression indicates that selfdirected learning and its components can explain about 30% of the effectiveness of students ’elearning.Conclusion: Therefore, since selfdirected learning is an essential factor in learning effectiveness and improving the quality of students’ learning in elearning, students’ selfdirection programs can be strengthened in the form of strategies such as selfmanagement training, selfregulation, increasing learning motivation, management, and planning in the implementation of teachinglearning activities in the eenvironment and interpersonal communication skills and student interaction and participation. Learners who regulate their learning with specific targeting, monitoring, and planning strategies are better developed and more effective, but this seems more important in the elearning environment. Perhaps this is because, in the elearning environment, the learner is more responsible for his learning than in any traditional learning environment and should have more selfcontrol and management.