ارتباط سواد اطلاعاتی معلمان ‌با نگرش به یادگیری مجازی در دوره‌ پاندمی کووید-19

پیشینه و اهداف: پس از اعلام وضعیت اضطراری ناشی از ویروس کرونا در اواخر سال 2019  کشورها برای کنترل این ویروس، دست به اقداماتی از قبیل قرنطینه کامل و یا اجرای فاصله اجتماعی زدند. یکی از اقدامات کشورها در حوزه‌ ‌ آموزش از جمله کشور ما ایران تعطیلی مدارس و مراکز آموزش عالی بود. با تعطیلی مدارس و مراکز آموزش عالی، دغدغۀ تدوین و اجرای برنامه‌های تحصیلی برای تداوم آموزش‌ها در منزل و در شرایط قرنطینۀ خانگی به بزرگ‌ترین چالش نظام‌های آموزشی تبدیل شد و بحث یادگیری مجازی اهمیت بسیار زیادی پبدا کرد. عوامل متعددی می‌تواند یادگیری مجازی را تحت تاثیر خود قرار دهد که در این مطالعه به دو عامل سواد اطلاعاتی و نگرش به یادگیری مجازی پرداخته شده است. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی سواد اطلاعاتی معلمان و رابطه‌ ‌آن با نگرش به یادگیری مجازی انجام گرفت.روش‌ها‌: روش پژوهش توصیفیهمبستگی است. جامعه آماری پژوهش کلیه معلمان هر سه مقطع شهر نیکشهر [استان سیستان و بلوچستان] در سال تحصیلی 1400-1399 به حجم 152 نفر  بود. به شیوه نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای (برحسب جنسیت و مقطع تدریس) و براساس فرمول نمونه‌گیری کوکران تعداد 109 معلم به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش‌نامه‌های سواد اطلاعاتی (با حیطه‌های توانایی تعیین وسعت و ماهیت اطلاعات، توانایی دسترسی موثر به اطلاعات، توانایی ارزیابی نقادانه‌ اطلاعات، توانایی کاربرد هدفمند اطلاعات و توانایی درک موارد حقوقی و اقتصادی کاربرد اطلاعات) و نگرش به یادگیری مجازی (با مولفه‌های احساس خودکامیابی، احساس رغبت، احساس مفید بودن، قصد به‌کارگیری یادگیری الکترونیکی، احساس رضایتمندی از سیستم و تمایل به آموزش‌های چندرسانه‌ای) بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون تی تک نمونه‌ای، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام با کمک نرم افزار اس پی اس اس استفاده شد.یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد سواد اطلاعاتی معلمان در حیطه‌های توانایی تعیین وسعت و ماهیت اطلاعات، توانایی دسترسی موثر به اطلاعات، توانایی ارزیابی نقادانه‌ اطلاعات، توانایی کاربرد هدفمند اطلاعات و توانایی درک موارد حقوقی و اقتصادی کاربرد اطلاعات، پایین‌تر از سطح متوسط است. در مقایسه سطح سواد اطلاعاتی معلمان برحسب ویژگی‌های جمعیت‌شناختی به‌جز جنسیت [برتری سواد اطلاعاتی معلمان زن] تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد؛ نگرش معلمان به یادگیری مجازی و مولفه‌های آن (احساس خودکامیابی، احساس رغبت، احساس مفید بودن، قصد به کارگیری یادگیری الکترونیکی، احساس رضایت‌مندی از سیستم و تمایل به آموزش‌های چندرسانه‌ای) مثبت بود؛ بین سواد اطلاعاتی معلمان و نگرش آنان به یادگیری مجازی رابطه مثبت معنی‌داری وجود داشت و سواد اطلاعاتی از توان پیش‌بینی 4/73 درصد از واریانس نگرش به یادگیری مجازی برخوردار بود.نتیجه‌گیری: با توجه به پایین بودن سطح سواد اطلاعاتی معلمان در حیطه‌های توانایی تعیین وسعت و ماهیت اطلاعات، توانایی دسترسی موثر به اطلاعات، توانایی ارزیابی نقادانه‌ اطلاعات، توانایی کاربرد هدفمند اطلاعات و توانایی درک موارد حقوقی و اقتصادی کاربرد اطلاعات و رابطه مثبت آن با نگرش به یادگیری مجازی، برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت سواد اطلاعاتی بر مبنای استانداردهای لازم تشکیل این دوره‌ها پیشنهاد می‌شود. همچنین به سیاستگذاران و طراحان برنامه درسی وزارت آموزش و پرورش طراحی و اجرای درس سواد اطلاعاتی برای دوره‌های تربیت معلم توصیه می‌شود.

The relationship of teachers’ Information literacy with the attitude to e-learning in the period of Covid-19 pandemic

Background and Objectives: After the declaration of a state of emergency caused by the Covid19 pandemic in late 2019, countries took measures to control the pandemic, such as full quarantine or the implementation of social distance. One of the action measures taken in the field of education by many countries including our country, Iran, was the closure of schools and higher education centers. As a result, the concern to develop and implement curricula for continuing education at home and under the quarantine became the biggest challenge for education systems, and the issue of elearning became very important. Among  the numerous factors that can affect virtual learning, in this study, only two factors of information literacy and the teachers’ attitudes toward virtual learning are discussed. Therefore, this study was conducted to investigate teachers’ information literacy and its relationship with their attitude toward elearning.Methods: The research method was descriptivecorrelation. The statistical population of the study included 152 teachers in Nikshahr [Sistan and Baluchestan province] in the academic year 20202021. 109 teachers were selected through randomstratified sampling in terms of gender and teaching level and based on Cochran sampling formula. The data collection was based on questionnaires of information literacy (in the areas of ability to determine the scope and nature of information, ability to effectively access information, ability to critically evaluate information, ability to use the information purposefully  and ability to understand the legal and economic aspects of using information) and attitudes toward elearning (with components of feeling of selfsufficiency, feeling of desire, feeling useful, intention to use elearning, feeling satisfied  and the tendency to multimedia education). Onesample ttest, Pearson correlation coefficient and stepwise regression were used to analyze the data by using SPSS software.Findings: The results showed that that teachers’ information literacy in the areas of ability to determine the scope and nature of information, ability to effectively access information, ability to critically evaluate information critically, ability to use information purposefully  and ability to understand the legal and economic aspects of using information is lower than the average level; there was no significant difference in comparing the level of information literacy of teachers in terms of demographic characteristics other than gender [superiority of female teachers’ information literacy]; teachers’ attitudes toward elearning and its components (feeling of selfsufficiency, feeling  of desire, feeling useful, intention to use elearning, feeling satisfied with the elearning system and tendency to use multimedia education) were positive; There was a significant positive relationship between teachers’ information  literacy and their attitudes toward elearning and information literacy had the ability to predict 73.4% of variance of attitudes toward elearning.Conclusion: According to the low level of teachers’ information literacy in the areas of ability to determine the scope and nature of information, ability to effectively access information, ability to critically evaluate information, ability to use information purposefully  and ability to understand the legal and economic aspects of using information and its positive relationship with the attitude to elearning, holding inservice training courses on information literacy based on the required standards for holding such courses is recommended. It is also recommended to policy makers and curriculum designers of the Ministry of Education to design and implement information literacy courses for teacher training courses.