پدیدارشناسی تجربیات زیسته معلمان در مورد چالش های برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت آموزش‌وپرورش

پیشینه و اهداف: وجود معلمانی شایسته، متبحر و برخوردار از توانمندی حرفه ای و آموزشی بالا، برای انجام آموزش های باکیفیت بسیار ضروری و حیاتی است. در این راستا، برنامه های توسعه حرفه ای و دوره های آموزشی مادام العمر و مستمر در قالب های مختلف من جمله دوره های آموزشی ضمن خدمت، برای معلمان برگزار می شود. علی‌رغم اهمیت این دوره ها، بررسی گزارش یافته های بسیاری از پژوهش ها حاکی از آن است که دوره های ضمن خدمت آموزش‌وپرورش برای بسیاری از معلمان اثربخشی لازم را ندارند. ازاین‌رو پژوهش حاضر به مطالعه چالش های برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت آموزش‌وپرورش از نظر معلمان پرداخته است.روش‌ها‌: روش پژوهش حاضر، کیفی با رویکرد پدیدارشناسی از نوع تجربیات زیسته است. مشارکت‌کنندگان پژوهش حاضر تمام معلمان شاغل در استان آذربایجان غربی بودند. نمونه پژوهش باملاحظه معیارهایی از قبیل اشتهار معلمان، کسب مقام های مرتبط با فناوری در جشنواره های استانی یا کشوری، تجربه تدریس دوره های آموزش فناوری در اداره آموزش‌وپرورش به روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب شدند و حجم نمونه با در نظر گرفتن قاعده اشباع نظری تعیین شد برای دریافت بازخورد کفایت و اشباع نظری داده ها، بعد از هر مصاحبه، در اسرع وقت، پیاده سازی، دست نویس و کدگذاری شدند؛ بعد از انجام 22 مصاحبه، (13 زن و 9 مرد) داده ها به اشباع نظری رسیدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. دو تکنیک ضبط صدا و یادداشت‌برداری (با تاکید بر ضبط صدا) برای روش گردآوری داده ها استفاده شد. برای آنالیز داده ها و استخراج مضامین اصلی رویکرد تحلیل مضمون طبق رویکرد چهار مرحله ای گیورگی (1970) در بستر نرم افزار maxqda10 انجام گرفت.یافته ها: یافته ها نشان دادند که چالش های برگزاری این دوره ها را می توان در چهار مضمون یا چالش اصلی طبقه بندی و ارائه نمود؛ این چالش ها عبارتند از: 1) «انگیزه معلمان برای حضور فعال و هدفمند در دوره ها» (شامل زیر مقوله‌های چالش های درونی و چالش های بیرونی)؛ 2) «چگونگی و نحوه برگزاری دوره ها» (شامل زیر مقوله‌های عدم توجه به ماهیت موضوعی دوره ها، و عدم توجه به زیرساخت موردنیاز)؛ 3) «استمرار (موضوعی و زمانی) در برگزاری دوره ها» (شامل زیر مقوله‌ها عدم پیوستگی سلسله‌مراتب موضوعی، و عدم استمرار زمانی در برگزاری دوره‌ها)؛ و 4) «انطباق محتوای دوره ها با نیازهای معلمان» (شامل نیاز محور نبودن دوره‌ها، عدم توجه به تناسب دانش پیش نیاز معلمان برای مشارکت در دوره ها، و تخصصی نبودن دوره‌ها).نتیجه گیری: با توجه به اینکه همانند دیگر سازمان های دولتی، در سازمان آموزش‌وپرورش نیز برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت معلمان به نوعی اجباری است؛ لذا تصور می رود برگزاری این دوره ها به نوعی «رفع تکلیف» بوده و به «اثربخشی» دوره ها زیاد توجهی نمی شود. لذا نتیجه گرفته می شود چالش اول این باشد که معلمان انگیزه مشارکت در دوره ها را ندارند. چالش دوم این است که چون زیرساخت های موردنیاز برگزاری عملی دوره ها فراهم نمی شود؛ لذا دوره ها اثربخشی مورد نظر را ندارند. چالش سوم این است که چون دوره ها به لحاظ موضوعی و ‌زمانی، به‌طور مستمر برگزار نمی شوند؛ بنابراین باوجود صرف هزینه های کلان، اثربخشی آن مشهود نیست. بر اساس چالش چهارم، چون «پیش نیاز مشارکت در دوره» و «سطح بندی معلمان» رعایت نمی شود؛ لذا محتوای دوره ها در راستای توسعه توانمندی های حرفه ای معلم تنظیم نمی شود. بر این اساس پیشنهاد می شود، برای برگزاری دوره ها، ابتدا عملیات نیازسنجی و پیش نیازهای دوره ها تدوین شده، معلمان سطح بندی شوند، زیرساخت های مورد نیاز دوره ها تهیه شده و با در نظر گرفتن توالی موضوعات، دوره ها در زمان های مناسب برگزار و سپس ارزشیابی لازم انجام گیرند.

A Phenomenological study of teachers’ lived experiences on the challenges of holding in-service training courses by Ministry of Education

Background and Objectives: Qualified and experienced teachers with high professional and educational ability are very necessary and vital for quality education. In this regard, professional development programs with lifelong and continuous training courses in various formats, including inservice training courses, are held for teachers. Despite the importance of these courses, a review of the findings of many studies suggests that inservice education courses were not so effective for many teachers. Therefore, the aim of this study was to explore the challenges of holding inservice training courses in education from the teachers’ perspectives.Materials and Methods: The method of the present study is qualitative with a phenomenological approach in terms of lived experiences. The participants of the present study were all teachers working in West Azerbaijan Province. The research sample was selected by using nonprobability purposeful sampling method with considering the criteria such as teachers’ reputation, obtaining technologyrelated rewards in provincial or national festivals, and teaching experience of technology training courses in the Department of Education. The sample size was determined by considering the theoretical saturation rule. In order to receive the feedback of adequacy and theoretical saturation, after each interview, the data were immediately transcribed, handwritten, and encoded.  After 22 interviews (13 women and 9 men), the data reached the theoretical saturation. The data collection method was the semistructured interview. Two techniques of voice recording and notetaking (with the emphasis laid on voice recording) were used for data collection method. To analyze the data and extract the main themes, the content analysis approach was performed based on the fourstep approach of Giorgi (1970) in the platform of MAXQDA10 software.Findings: The findings showed that the challenges of holding inservice courses can be classified and presented in four themes or main challenges which are: 1) Motivation of the teachers for active and purposeful participation in the courses (including subcategories of internal challenges and external challenges); 2) the quality of and the method of holding the courses (including subcategories of lack of attention to the thematic nature of the courses, and lack of attention to the required infrastructure); 3) the Continuity (thematic and temporal) in holding the courses (including subcategories of lack of continuity of thematic hierarchy and lack of time continuity in holding the courses);  and 4) adapting the content of the courses to the needs of the teachers (including lack of needoriented courses, lack of attention to the proportion of the prerequisite knowledge  of the teachers to participate in the courses and lack of specialized courses).Conclusions: Comsidering that like other government organizations, holding inservice training courses for the teachers is mandatory in the Education Organization, it is assumed that holding such courses is somehow ‘fulfilling a duty’without paying attention to the ‘effectiveness’ of the courses. Therefore, it is cocluded that the first challenge should be lack of teachers’ motivation in participating in such courses. The second challenge is that since the required infrastructures for holding such courses are not provided, thus the courses lack the required effectiveness. The third challenge is that since inservice training courses are not held continuously, both thematically and temporally, therefore, despite spending a large amount of costs, their effectiveness is not evident. According to fourth challenge, since the prerequisite of ‘participation  in the course’ and ‘determining the level of the teachers’ are not observed, thus, the content of the courses is not regulated with respect to the development of the professional skills of the teacher. Therefore, it is suggested that for holding such courses, first the assessment of needs and prerequisites of the courses should be formulated, the teachers should be graded, the required prerequisites for such courses should be provided. Considering the sequence of the topics, the courses