سنجش درجه‌توسعه‌یافتگی و محرومیت آموزشی شهرستان‌های استان سیستان‌وبلوچستان

پیشینه و اهداف:بخش آموزش و شاخص های آن، به عنوان یکی از مهم ترین مولفه‌های بعد اجتماعی توسعه پایدار، با ایفای نقش اساسی و سرنوشت‌ساز خود در روند توسعه همه جانبه، نقش بسیار کلیدی و محوری داشته و شرط لازم برای رسیدن به توسعه جوامع است. آموزش همواره دغدغه دولت ها در دست‌یابی به توزیع عادلانه امکانات و تخصص‌ها بوده است و به همین دلیل در زمره مهم‌ترین سیاست های عمومی قرار گرفته است. آموزش عمومی، بهره‌وری افراد کم‌درآمد و بی بضاعت را ارتقا می دهد؛ چرا که موقعیت آنها را در بازار کار بهبود می بخشد و در نتیجه از طریق آموزش می توان شکاف های درآمدی و رفاهی را کاهش داد که این خود بر درجه توسعه یافتگی کشورها تاثیر می گذارد. متاسفانه در اکثر کشورهای در حال توسعه، یک یا دو منطقه و در نهایت چند منطقه وضعیت مناسب خدمات عمومی و بالتبع شکوفایی اقتصادی، اجتماعی دارند و نقش عمده ای در ایجاد درآمد و تولید ملی ایفا می کنند. این امر به بهای عقب نگه داشتن مناطق دیگر و افزایش شکاف و نابرابری بین مناطق و نواحی انجام شده است. بنابراین، مساله نابرابری در بسیاری از کشورها چالش اساسی در مسیر توسعه می باشد؛ به ویژه برای آن دسته از کشورها که قلمروی حاکمیت آن ها مناطق جغرافیایی وسیعی را شامل می شود؛ این نابرابری ها، تهدیدی جدی برای حصول توسعه متعادل و متوازن مناطق است و دست‌یابی به وحدت و یکپارچگی ملی را دشوار می‌نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستان های استان سیستان و بلوچستان از امکانات و خدمات آموزشی براساس جمعیت دانش آموز مناطق مختلف انجام گرفته است.روش‌ها‌: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از روش های مختلف اسنادی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است. آمار و اطلاعات مرتبط با شاخص هاَی آموزشی از سالنامه آماری استان در سال 2015 گردآوری و با استفاده از تکنیک تاپسیس وضعیت برخورداری شهرستان های استان سیستان و بلوچستان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل شهرستان های استان سیستان و بلوچستان در سال 2016 است. در پژوهش حاضر جهت دست‌یابی به جواب منطقی به سوالات اصلی پژوهش از 23 شاخص موثر در بخش آموزش استفاده شد. به این صورت که ابتدا برای تحلیل داده ها  با استفاده از تکنیک آنتروپی شانون به وزن دهی شاخص ها پرداخته و سپس بر اساس تکنیک تاپسیس به کمک نرم افزارهای topsis solver و excel به تحلیل و تعیین میزان توسعه یافتگی شهرستان ها از لحاظ برخورداری آنها از امکانات آموزشی اقدام شد.یافته‌ها:نتایج تحقیق نشان می دهد که شهرستان زاهدان برخوردارترین و شهرستان دلگان کم برخوردارترین شهرستان های استان می باشند. براساس این تکنیک به ترتیب شهرستان های زاهدان، هامون، کنارک، زابل و سرباز برخوردارترین شهرستان ها و دلگان، قصرقند، مهرستان و فنوج کم برخوردارترین شهرستان های استان هستند.نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش در مجموع نشان داد که 84.21 درصد از شهرستان های استان در سطح نسبتاً محروم و محروم از توسعه هستند و هیچ یک از شهرستان های این استان در سطح توسعه‌یافته و یا نسبتاً توسعه یافته قرار ندارد. یافته‌های این تحقیق نشان دهنده توزیع نامناسب امکانات و خدمات آموزشی در سطح استان سیستان و بلوچستان است. تمرکز و توزیع ناعادلانه منابع و امکانات آموزشی در مناطق مختلف استان، باعث وخیم‌تر شدن توسعه نیافتگی شهرستان ها و عقب ماندگی های بیشتر آنها خواهد شد. بنابراین با عنایت به محرومیت مضاعف شهرستان های این استان در زمینه شاخص های آموزشی نیاز است تا مسئولین استانی و کشوری تلاش جدی تری در رفع این نابرابری ها در سطوح ملی و استانی داشته باشند تا شاهد رفع غبار کمتر توسعه یافتگی آموزشی این استان پهناور باشیم.

Measuring the degree of development and educational deprivation of Sistan and Baluchistan Counties

Background and Objectives: Education sector and its indicators as one of the most important components of the social dimension of sustainable development, by playing its fundamental and crucial role in the process of comprehensive development, has a very important and key role and it is prerequisite for achieving the development of communities. Education has always been a concern of governments in achieving a fair distribution of facilities and expertise and has therefore been one of the most important public policies. Public education improves the productivity of lowincome and poor people; because it improves their position in the labor market, and as a result, through education, income and welfare gaps can be reduced, and these gaps in turn affect the degree of development of the countries. Therefore, the issue of inequality is a major development challenge in many countries, especially for those countries whose sovereignty includes vast geographical areas. These inequalities make a serious threat to the balanced development of the regions and make it difficult to achieve the national unity. The present study aimed to investigate the development level of Sistan and Baluchistan counties in educational facilities and services according to student’s population. Methods: The research method of this study is descriptive analytical. The statistical population of the research is the counties of the province in 2016. The statistical sample of the study is 19 counties of the province. The required data for this study was obtained from the province’s 2015 statistical yearbook. In the present study, 23 effective indicators in the education sector were used to obtain a logical answer to the main research questions. In this way, in order to analyze the data, at first, the Shannon entropy technique was used to weigh the indicators and then, based on TOPSIS technique with the help of TOPSIS Solver and Excel software, the extent of development of counties in terms of their access to educational facilities were analyzed and determined. Findings: The results of the research show that according to the TOPSIS method, the county of Zahedan is the most developed county and Dalgan is the most deprived county in the province. Based on this index, and according to the educational facilities, the counties of Zahedan, Hamoon, Konarak, Zabol and Sarbaz are the most developed counties in the province; and Dalgan, Qasre Qand, Mehrestan and Fanoj are the most deprived counties, respectively. Conclusion: Research findings show that 84.21% of the province counties are at relatively deprived and deprived level of development and none of the counties of the province are at a developed or relatively developed level. The findings of this study indicate the inadequate distribution of educational facilities and services in Sistan and Baluchestan province. Unfair concentration and distribution of educational resources and facilities in different regions of the province will aggravate the underdevelopment of counties and their further backwardness. Therefore, considering the abundant deprivation of the counties of this province in the field of educational indicators, it is necessary for provincial and national officials to make more serious efforts at the national and provincial levels to eliminate these inequalities and underdevelopment of educational development in this vast province.