تبین اصول حاکم بر اجرای مطلوب درس پژوهی: مطالعه‌ی موردی استان مازندران

پیشینه و اهداف: تجربه بعضی از کشورها ازجمله ژاپن نشان می دهد که باز کردن کلاس درس و کل فرایند آموزش از مرحله طراحی تا ارزشیابی به روی معلمان و ایجاد یک گروه آموزشی باعث ایجاد چرخه ی بهسازی تدریجی فرایند آموزش در کلاس درس می شود و اثرات مثبتی را به همراه خواهد داشت. یکی از این روش‌ها که از دل مدرسه و کلاس درس در نظام آموزشی ژاپن پدید آمده است، درس پژوهی است. درس پژوهی به‌عنوان مهم‌ترین عامل عملکرد آموزشی برای توسعه حرفه معلمان است. درس پژوهی یک حلقه‌ی پژوهش است که در آن معلمان به‌صورت گروهی درباره موضوعات برنامه درسی به پژوهش می‌پردازن. در این مدل پیشرفته معلمان و متخصصان با یکدیگر همکاری می کنند. گروه ارزیاب (معلمان) تمامی نیروهای خود را بر آموزش دانش آموزان در کلاس درس متمرکز می‌کنند تا موجب رشد و پالایش درس موردمطالعه شوند. معلم از طریق درس پژوهی با عمل پژوهش ارتباط برقرار می‌کند تا عمل تدریس را بر تفکر و عمل بنیان گذارد. عمل فکورانه و مبتنی بر پژوهش درواقع مجموعه ای از مهارت ها و توانایی ها را معرفی می‌کند که فرد را در یک موضع انتقادی برای حل مشکلات و مسائل قرار می دهد. این پژوهش باهدف تبین اصول حاکم بر اجرای مطلوب درس پژوهی درس ریاضی در آموزش پرورش استان مازندران انجام‌شده است. روش ها: روش تحقیق به روش کیفی و از نوع پدیدارشناسی است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه متخصصان و خبرگان درس پژوهی است. شرکت‌کنندگان این پژوهش به شیوه نمونه‌گیری هدفمند و از نوع گلوله برفی 16 نفر انتخاب شدند. حجم نمونه را اشباع نظری تعیین کرده است. روش جمع‌آوری داده‌ها در این پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و روایی داده‌ها به‌وسیله چک کردن اعضا بررسی و تائید شد. داده‌های حاصل از مصاحبه به روش مقوله‌بندی تحلیل شدند. یافته‌ها: در کل 5 مقوله عمده از مصاحبه‌ها استخراج شد که شامل جنبه انسانی (خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و انتقادپذیری)، جنبه ساختاری (تجهیزات فناورانه، نظارت، برنامه‌ها، حجم کار معلم، نسبت تعداد معلم به دانش‌آموز و به‌کارگیری نتایج)، جنبه فرهنگی (کار تیمی، فرهنگ مدرسه‌ای، اعتقاد و تعهد به تاثیر درس پژوهی، همکاری خانواده، روحیه پژوهشگری معلمان و مدیران، همکاری معلمان بجای رقابت)، جنبه مدیریتی (پشتیبانی، روند امتیازدهی، حمایت مسئولین، تامین بودجه، حمایت سایر عوامل اجرائی مدرسه و زمان) و جنبه یاددهی-یادگیری (تبادل تجارب مفید آموزشی، کارگاه‌های آموزشی، سبک‌های نوین تدریس، تیم استانی درس پژوهی، محتوای آموزشی، تبدیل ارزشیابی کمی به توصیفی و طراحی آموزشی) بوده است. نتیجه‌گیری: این پژوهش باهدف تبین اصول حاکم بر اجرای مطلوب درس پژوهی درس ریاضی در مدارس ابتدایی آموزش‌وپرورش استان مازندران انجام شد. مقولات استخراج‌شده از مصاحبه‌ها شامل جنبه انسانی، جنبه ساختاری، جنبه فرهنگی، جنبه مدیریتی و جنبه یاددهی-یادگیری است. جنبه انسانی شامل متغیرهای خلاقیت، مسئولیت‌پذیری و انتقادپذیری است. جنبه ساختاری شامل متغیرهای تجهیزات فناورانه، نظارت، برنامه‌ها، حجم کار معلم، نسبت تعداد معلم به دانش آموز و به‌کارگیری نتایج است. جنبه فرهنگی شامل متغیرهای کار تیمی، فرهنگ مدرسه‌ای، اعتقاد و تعهد به تاثیر درس پژوهی، همکاری خانواده، روحیه پژوهشگری معلمان و مدیران، همکاری معلمان بجای رقابت است. جنبه مدیریتی شامل پشتیبانی، روند امتیازدهی، حمایت مسئولین، تامین بودجه، حمایت سایر عوامل اجرائی مدرسه و زمان است. جنبه یاددهی-یادگیری شامل متغیرهای تبدل تجارب مفید آموزشی، کارگاه‌های آموزشی، سبک‌های نوین تدریس، تیم استانی درس پژوهی، محتوای آموزشی، تبدیل ارزشیابی کمی به توصیفی و طراحی آموزشی است.

Explaining principles governing desirable lesson study practice: Case study of Mazandaran Province

Background and Objective:The experience of some countries, including Japan, shows that opening the classroom and the whole educational process from design to evaluation to teachers and creating an educational group creates a cycle of gradual improvement of the educational process in the classroom and it brings positive effects. One of these methods that has emerged from the heart of the school and the classroom in the Japanese education system is lesson study. Lesson study is the most important factor in educational performance to develop the teaching profession. Curriculum research is a research circle in which teachers research curriculum topics in groups. In this advanced model, teachers and professionals work together. The assessment team (teachers) focus all their efforts on educating students in the classroom to grow and refine the subject matter. Through lesson study, the teacher communicates with the practice of research to base the practice of teaching on thought and action. Thoughtful and researchbased practice actually introduces a set of skills and abilities that put a person in a critical position to solve problems and issues. This study aimed to explain principles governing desirable lesson study practice in mathematics in Mazandaran Province’s Educational Office. Methods:The research method was qualitative and of phenomenological type. The statistical population of this study included all experts in lesson study. 16 participants were selected through Snowball sampling. The sample size was determined by theoretical saturation. The data collection instrument in this study was semistructured interview and th validity of the data was assessed and verified by evaluating the participants. The data resulted from interviews were analyzed through categorization method. Findings: Totally, 5 major categories were extracted from the interviews, including human aspect (creativity, responsibility and being open to criticism), structural aspect (technological equipment, supervision, programs, load of teacher work, ratio of the number of teacher to the student and applying results), cultural aspect (teamwork, school culture, belief and commitment to impact of lesson study, family cooperation, Researchers’ spirit of teacher and principlas, teacher cooperation place of competition), managerial aspect (support, scoring process, authorities’ support, provision of budget, support of other school factors and time) and pedagogical aspect (exchange  of useful educational experiences, workshops, new teaching styles, provincial team of lesson study, educational content, conversion of quantitative evaluation to descriptive and educational design). Conclusion: This study was conducted with the aim of explaining the principles governing the optimal implementation of mathematics studies in primary schools of education in Mazandaran province. The categories extracted from the interviews include the human aspect, the structural aspect, the cultural aspect, the managerial aspect and the teachinglearning aspect. The human aspect includes the variables of creativity, responsibility and criticism. The structural aspect includes the variables of technological equipment, supervision, programs, teacher workload, teacher to student ratio and application of results. The cultural aspects include the variables of teamwork, school culture, belief and commitment to the impact of study, family cooperation, research spirit of teachers and principals, teacher cooperation instead of competition. The managerial aspect includes support, scoring process, official support, funding, support of other school and time executives. The teachinglearning aspect includes variables of conversion of useful educational experiences, workshops, new teaching styles, provincial study team, educational content, conversion of quantitative evaluation into descriptive and educational desig   ===================================================================================== COPYRIGHTS  ©2019 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.  =====================================================================================