امکان سنجی و رتبه‌بندی عوامل موثر بر توسعه یادگیری الکترونیکی در آموزش عالی با رویکرد تصمیم‌گیری چند معیاره فازی

پیشینه و اهداف: یادگیری الکترونیکی شیوه‌ای در آموزش است که مجموعه قابلیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات را برای تسهیل و بهبود یادگیری بکار می‌گیرد. مجموعه این امکانات، فرصت‌هایی را برای یادگیرنده فراهم می‌آورد تا او بتواند در هر زمان، متناسب با تعهدات شغلی و خانوادگی خود به دوره آموزشی و برنامه درسی دسترسی پیدا کند. امکان دسترسی به ابزارها، امکان انتخاب زمان و مکان آموزش و وجود قالب‌های مختلف محتوایی در این محیط، یادگیرنده را در موقعیت انتخاب‌های گوناگون قرار می‌دهد. در این محیط یادگیرنده با استفاده از ابزارهای مختلف می‌تواند به ‌صورت هم‌زمان و غیر هم‌زمان با همکلاسان، معلم و افراد دیگر ارتباط برقرار کند. اجرا و پیاده‌سازی برنامه‌های کیفی و بادوام در یادگیری الکترونیکی نیازمند شناخت الزامات استقرار و توسعه نظام‌های یادگیری الکترونیکی است. طراحی، راه‌اندازی و نگهداری محیط‌های آموزش الکترونیکی به دانش و مهارت‌های گوناگونی در زمینه‌های فنی، تربیتی و مدیریتی نیازمند است. هدف از این پژوهش امکان سنجش و رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه یادگیری الکترونیکی در آموزش عالی است روش ها: در تحقیق حاضر براساس تحقیقات پیشین و نظر خبرگان عوامل موثر بر توسعه یادگیری الکترونیکی در آموزش عالی از نظر فاکتورهای سنجش توسعه یادگیری الکترونیکی شامل فاکتورهای انسانی، فنی، اجتماعی،سازمانی شناسایی شدند. برای آزمون و تایید فرضیه های تحقیق از روش های آماری و  برای رتبه بندی شاخص ها، از رتبه بندی ahpفازی استفاده شده است. به این منظور دو پرسشنامه تنظیم گردید؛ پرسشنامه شماره یک به منظور صحت فرضیه های تحقیق و پرسشنامه دوم که پرسشنامه زوجیست برای رتبه بندی شاخص ها می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل دانشجویان و اساتید دانشگاه واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد در سال تحصیلی 9695 می باشد. حجم نمونه آماری مطابق فرمول کوکران، معادل384 نفر در نظر گرفته شد که با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه ها بین 384 نفر توزیع گردید که از این تعداد 84 عدد از هر پرسشنامه به دلایل مختلف از جمله پاسخگویی اشتباه به سوالات و نبودن زمان کافی حذف و تعداد 300 عدد از هر پرسشنامه مورد قبول واقع شد. یافته ها:  فهرستی از 8 شاخص (ویژگی دانشجو، ویژگی مربی، کیفیت محتوا، مدیریت ساختار، فرآیند آموزش، زیرساخت نرم‌افزار، زیرساخت سخت‌افزار، تصویر دانشگاه)  براساس فاکتورهای فنی، انسانی، اجتماعی، سازمانی برای ارزیابی اثربخشی یادگیری الکترونیکی استخراج و بر اساس آن مقیاسی معتبر ساخته شد. نتایج نشان داد که مقیاس معرفی شده، ابزاری روا و پایا برای ارزیابی اثربخشی یادگیری الکترونیکی است. نتیجه گیری:   نتایج نشان می دهند که ویژگی‌های دانشجو اهمیت بیشتری داشته و زیرساخت نرم افزار به‌ عنوان دومین عامل تاثیرگذار در این جهت ارزیابی ‌شده است. همچنین ویژگی های مربی، کیفیت محتوا، مدیریت ساختار، زیرساخت سخت افزار، فرآیند آموزش و تصویر دانشگاه به ترتیب رتبه های سوم تا هشتم را بدست آوردند.

Evaluate and ranking the affecting factors in developing elearning in higher education with fuzzy multicriteria decisionmaking approach

Background and Objective Elearning is a method of teaching that uses a combination of information and communication technology capabilities to facilitate and improve learning. The combination of these facilities provides opportunities for the learner to access the course and curriculum at any time, in accordance with their job and family commitments. The ability to access tools, the ability to choose the time and place of training, and the availability of different content formats in this environment put the learner in a position to make a variety of choices. In this environment, the learner can use different tools to communicate with classmates, teachers and other people at the same time and at the same time. Implementing quality and sustainable elearning programs requires understanding the requirements for establishing and developing elearning systems. Designing, setting up and maintaining elearning environments requires a variety of knowledge and skills in the technical, educational and managerial fields. The purpose of this study is to evaluate and rank the effective factors in developing e learning in higher education. In this study, the effective factors in developing e learning in higher education were identified in terms of measuring factors of elearning development including organizational, social, technical and human factors, based on previous studies and the opinion of experts. Methods: Statistical methods were used to test and confirm the research hypotheses and fuzzy AHP ranking method was used to rank the indicators. To this purpose two questionnaires were prepared. The first one is for evaluating the accuracy of the research hypotheses and the second one, a pairwise questionnaire, is for rating the indicators. The statistical population of the research is all students and professors of electronic unit of Islamic Azad University in academic year of 20162017. The statistical sample size was considered 384 individuals based on Cochran formula; and was selected through the random sampling method. The questionnaires were distributed among 384 individuals from which, 84 questionnaires were omitted due to different reasons such as wrong answers to the questions and the lack of enough time, and 300 questionnaires were accepted. Findings: A list of 8 indicators (student characteristics, teacher characteristics, content quality, structure management, training process, software infrastructure, hardware infrastructure, university image) is extracted based on technical, human, social, and organizational factors to evaluate the effectiveness of elearning. The results showed that the introduced scale was a valid and reliable instrument for evaluating the effectiveness of elearning.  Conclusion: The results show that student characteristics are more important while software infrastructure is considered as the second influential factor in this regard. Also, the characteristics of the instructor, the quality of the content, the management of the structure, the infrastructure of the hardware, the teaching process and the image of the university were ranked third to eighth, respectively   ===================================================================================== COPYRIGHTS  ©2019 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.  =====================================================================================