مطالعه تطبیقی محتوای برنامه درسی رشته معماری با معیار روح زمانه

پیشینه و اهداف: یکی از عوامل محوری در تدریس، آموزش و یادگیری معماری، محتوا و برنامه آموزشی آنهاست. به نظر می رسد آموزش معماری ایران در عدم تطابق با نیازهای جامعه و مسائل جاری آن، فراموشی ارزش های فرهنگ ایرانی و فقدان پژوهش های بنیادین و کاربردی روبروست و منجر به رونق گرایش به شیوه ی زندگی، هنجارها و فرهنگ غرب شده است. یکی از علت های اساس این تمایل، پیوستگی آموزش رسمی و امروزی به شیوه ی آموزشی مدارس فرانسوی (مدرسه هنرهای زیبای پاریس و اکادمی سلطنتی هنرها) ، آلمانی (آموزش پلی تکنیک، آموزش مهندسی و مدارس مهارتی)، انگلیسی (آموزش حرفه ای و تجربی) و آمریکایی (آموزش تلفیقی) بوده است. شکل گیری و رشد اولیه ی مدارس معماری ایران  برآمده از وارادات مستقیم شیوه های آموزشی فرنگی به ایران بود. پس از انقلاب اسلامی نیز اگرچه تلاش هایی برای یافتن الگویی بومی صورت گرفت ولی نتوانست گسترش یابد. در دهه های اخیر هم تنوع و پیشرفت های چشمگیر آموزشی در مدارس امریکایی انگلیسی و اروپایی آموزش معماری در مدارس ایرانی را مقهور خود کرده است. اگرچه پژوهش های مختلفی در حوزه ی آموزش معماری در ایران انجام شده است اما کمتر به حوزه ی روح زمان پرداخته اند. هدف از پژوهش حاضر همگامی با درون زایی از جامعه و بستر اجتماعی، رهیافت های جهانی و نیازهای جامعه، بازیابی و برساختن الگوهای کارآمد نظری و عملی است که برای شرایط و بستر ایران مناسب باشد. بررسی موضوع با تاکید بر تاثیرپذیری روند آموزش معماری از روح زمانه که از حوزه ی ادبیات و فلسفه ی هگلی به معماری وارد شده است، به تبیین مولفه‌های سه گانه ی آن شامل (یک) دیالکتیک، (دو) تفکر انتقادی و (سه) به روز رسانی می پردازد، سپس ارزیابی برنامه های آموزشی نسبت به این مولفه های صورت گرفته است. روش‌ها:پژوهش حاضر مقطعی و از نوع کاربردی است. روش تحقیق، براساس راهبرد کیفی و تحلیل محتوای آشکار پیام های موجود درسرفصل ها، با رویکرد استدلال منطقی به تحلیل محتوای برنامه درسی نه دانشگاه برتر دنیا که منتخب ارزیابی های معتبر با محوریت مفهوم روح زمان می پردازد. عامل جغرافیایی و سهم پراکندگی آن در هر قاره یکی از ملاک انتخاب نمونه ها بوده است. تحلیل های آمار توصیفی زمینه ی رسیدن به یافته های پژوهش  و نتیجه گیری های آن است. یافته‌ها: این پژوهش نشان داده است که دانشگاه دلفت در دو حوزه دروس تاریخ و نظریه با سی و پنج درصد و در حوزه فن آوری تقریبا با سی و دو درصد، بیشترین آمار این بخش و دانشگاه ماساچوست تقریبا با پنجاه و دو درصد سهم بخش طراحی، پیشتاز است و در حوزه دروس بینارشته ای دانشگاه های کالیفرنیا با حدود سی و پنج درصد از دروس در این زمینه از سایرین متمایزند و جالب اینکه برنامه درسی ایران سهم معنادار در رقابت میان دانشگاه های جهان را بدست نیاورده است. نتیجه‌گیری: این پژوهش نشان می دهد روح زمان فراروندگی مسائل روز، تاریخ و فرهنگ است که از درون جامعه برگرفته می شود؛ اگرچه مدل های آموزشی متنوعی هست و بسیاری از این مدل ها کاربردهای اختصاصی و مناسب خود را دارند؛ ولی تغییرپذیری، آزادی طراحی و انتخاب برنامه ی آموزشی و انعطاف پذیری آن، تفکر انتقادی و بازتعریف مساله در روند آموزشی و شبیه سازی وضعیت های زمینه ای، محلی و بومی نقشی محوری در روح زمان در آموزش معماری دارد.

A Comparative Study of Architecture Curriculum Content based on Zeitgeist

learning architecture. It seems that the mismatch with the needs and current problems of society, forgetting the values of Iranian culture and the lack of basic and applied research, has led architectural education in Iran to a developing trend towards the West lifestyles, norms and Culture. One of the main intention to western education model in architecture is that the modern learning and formal education of architecture in Iran born by the importing of French model (Ecole des BeauxArts in Paris and French Royal Academy), German model (Poly technical education, engineering learning and training Schools), English model (practical and experimental learning) and American model (combinational learning). Architectural education in Iran starting by applying French model; and after Islamic Republic revolution in 1979, if some schools and agents attempt to defining local model (Iranian and Islamic pattern) in architectural education but their models cannot developed through different architectural schools. In the last decades development of Anglo American architectural education models impress all parties in it.  Even though there are many researches concentrate on architectural education in contemporary Iran, but almost none of them focus on Zeitgeist. Interdisciplinary and its synchronicity with global approaches and the needs of society and social context, to recover and making efficient models are the aim of this study  in both, which is suitable for Iran’s situation and Context. This study emphasizes the impact of the architectural education process in relation to the zeitgeist which is derived from Hegelian literature and philosophy and explaining its triple components which is dialectic, critical thinking, and updating in education. Finally, the educational programs evaluation has been done by testing these components. Materials and Methods: The present study is a crosssectional and applied research. The research methodology was based on qualitative method and content analysis. In research process, the contents of the curriculum of the nine top universities which is selected in valid ranking and geographical and continental distribution in the world were analyzed by focusing on Zeitgeist’s concept. Statistical descriptive analysis is the approach to findings and its conclusion. Findings: This study showed that Delft University in two fields of history and theory courses with thirty five percent  and in the field of technology with approximately thirty two percent, and the Massachusetts University with approximately  fifty two percent share in the design department are leading. In interdisciplinary courses, California universities are distinguished from others by about thirty five of the courses. Interestingly, Iran’s curriculum has not achieved a significant share in the competition among the world’s universities. Conclusion: This research showed that current problems, historical and cultural transcendence is equal to Zeitgeist, which is derived from our society. Although there are a variety of educational models and applied in specific and appropriate educating cases, in all of them some features have a key role to approach the Zeitgeist including changeability, program and design electivity, flexibility in learning curriculum, critical thinking, problem redefining in teaching approaches, and situations simulation.   ===================================================================================== COPYRIGHTS  ©2020 The author(s). This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution (CC BY 4.0), which permits unrestricted use, distribution, and reproduction in any medium, as long as the original authors and source are cited. No permission is required from the authors or the publishers.  =====================================================================================