ساختار قداست‌بخشی نوپدید؛ موردپژوهی یک شماره از نشریه دانش یوگا

گروه‌های نوپدید معنویت‌گرا که فعالیت آنها در پنج دهه اخیر کاملاً مشهود است، برای مخاطبین خود، فضایی ایجاد می‌کنند که بی شباهت به فضای قدسی ادیان سنتی نیست. مقاله حاضر یک موردپژوهی در این زمینه است که با مطالعه ای تطبیقی، یک شماره از مجله «دانش یوگا» را می‌کاود و ساختار قداست بخشی موجود در آن را مورد تحلیل قرار می‌دهد. پرسش اصلی آن است که چه تمایز یا تمایزاتی میان این نوع ساختار قداست بخشی و ساختار قداست بخشی ادیان سنتی وجود دارد. با بهره گیری از تحلیل ردولف اتو از «امر قدسی» و با تحلیل مطالب مندرج در مجله دانش یوگا، می‌توان دید که نوعی ساختار تقدیس وجود دارد (ساختار تقدیس نوپدید) که همانند ساختار تقدیس در ادیان اصیل (ساختار تقدیس سنتی) دارای چهار عنصر اساسی است: امر مینوی واقعی، بیان ناپذیر و بی همتا، احساس مهابت در رویارویی با آن، احساس جذبه و احساس رازناکی. اما در عین حال، عناصر یادشده در «تقدیس نوپدید»، دارای تمایزاتی آشکار نسبت به «تقدیس سنتی» هستند. این تمایزات عمدتاً اومانیستی بودن ساختار «تقدیس نوپدید» را (که دست کم در برخی جنبش‌های نوپدید دینی قابل مشاهده است) نشان می‌دهند.