نقش ارزش ‌‌ها در تبیین‌ علّی پدیده‌های تاریخی اجتماعی؛ بازسازی رهیافت پسااثباتی ماکس وبر به علیت

جامعه ‌شناسی علمی است که به‌ علت پدیده‌های اجتماعی می‌پردازد، اما در علوم اجتماعی ماهیت تبیین علی همواره مورد مناقشه بوده است. یکی از اصلی‌ترین نزاع‌‌ها در تبیین علّی پدیده‌های اجتماعی حول نسبت دانش و ارزش است که آیا واجب و ممکن است که دانشمند اجتماعی از ورود ارزش‌های فرهنگی اجتناب کند یا اینکه ارزش‌‌ها از عناصر منطقی تحلیل علّی محسوب می‌شوند؟ در این‌صورت، تحلیل علّی آغشته به ارزش‌‌ها چگونه می‌تواند عینی و برای دیگران معتبر باشد؟ پاسخ کلاسیک‌‌ها و معاصران جامعه‌شناسی و نظریه اجتماعی به امکان «عینیت تحلیل علّی ارز‌ش‌بار» را می‌توان در قالب دو تز رقیب صورت‌بندی نمود. تز اثباتی؛ تحلیل علّی، غیرارزش‌بار و عینی‌ است. تز پسااثباتی؛ تحلیل علّی، ارزش‌بار ولی عینی‌ است. نوشتار حاضر از طریق واکاوی نظریه پسااثباتی علیت وبر استدلال می‌کند که اولاً تحلیل علّی ارزش‌بار است. ثانیاً ارزش‌باری تبیین علّی نه‌تنها مخلّ عینیت نیست که شرط حصول عینیت در علوم اجتماعی است.