سرمایه دینی و سرمایه اجتماعی در ایران: تحلیل تطبیقی درون کشوری

در ادبیات جامعه‌ شناسانه، جماعت‌ های مذهبی (مثل مساجد، حسینیه‌ها، هیات‌های مذهبی، جلسات روضه خانگی و ...) به عنوان یکی از منابع مهم سرمایه اجتماعی محسوب شده‌اند. افراد واجد سرمایه بالای دینی که بطور فعال در جماعت‌های مذهبی و مناسک جمعی شرکت می‌کنند، معمولاً دوستان جدیدی از همسایگان، هم‌محله‌ای‌ها و سایر هم‌مذهبی‌ها پیدا کرده و غالباً و به احتمال زیاد در معرض تعامل مستمر یا گاه‌گاهی با آنها قرار گرفته و از حمایت خاصی برخوردار می‌شوند که حقیقتاً برای آنها سرمایه‌ای ارزشمند محسوب می‌شود. در پژوهش حاضر، ابتدا استدلال‌های معطوف به چگونگی ارتباط سرمایه دینی و سرمایه اجتماعی به نحوی با یکدیگر ترکیب شد تا منجر به استنتاج فرضیه‌ای گردد که قابل وارسی تجربی باشد. سپس، با واحد تحلیل قرار دادن «شهرستان» و استفاده از داده‌های ثانویه، اعتبار فرضیه تحقیق با روش تطبیقی درون‌کشوری در ایران مورد آزمون تجربی قرار گرفت. در پایان، یافته‌های مربوط به آزمون تجربی فرضیه مزبور نشان داد که حتی هنگامی که اثرات شاخص‌های مختلف توسعه‌یافتگی کنترل و حذف شوند، سرمایه دینی هنوز می‌تواند مشوق سرمایه اجتماعی در ایران باشد.