تکوین علوم انسانی و اجتماعی در جهان غرب از منظر روش ‌شناسی بنیادین با تاکید بر مبادی معرفتی

تکوین علوم انسانی و اجتماعی مدرن در جهانِ غربی، محصول یک سیر تاریخی است که معمولاً در گسست از قرون وسطی و از دورۀ رنسانس روایت می‌شود. افرادی نظیر میشل فوکو در نظم اشیاء: دیرینه‌شناسی دانش یا توماس کوهن در ساختار انقلاب‌های علمی و نظایر آنها کوشیده‌اند تا بر مبنای روش‌های دیرینه‌شناسی یا تحولات پارادایمی این تحولات را توضیح دهند. با این‌حال یکی از چشم‌اندازهای بسیار مهم در توضیح این تحولاتِ تاریخی، رابطۀ علم و دین و توضیح این تحولات بر اساس نگاه دینی و متعالی است. در این مقاله با بهره‌گیری از روش‌شناسی بنیادین، کوشش شده است تا با بررسی زمینه‌های «معرفتی» موثر بر شکل‌گیری این نظریات علمی در جهان غرب، فرایندِ تکوین این علوم را در نسبت با تحول معنای متافیزیک از شکل سنتی به شکل مدرنِ آن، مخصوصاً در کانت و متفکرین جامعه‌شناسی بررسی نماییم. با نظر به تاکید بر رابطۀ علم و دین در این روایت، این مقاله می‌تواند مقدمه‌ای بر تاملات علوم انسانی اسلامی باشد.