مطالعه تجربی ارتباطات بین معرف‌‌های دین‌داری با استفاده از سه روش تحلیل عاملی تاییدی، تحلیل عاملی اکتشافی و یک روش شبکه‌مبنا

مدل‌های مفهومی دین‌داری، در نهایت فهرستی از معرف‌های دین‌داری و یک دسته‌بندی از این معرف‌ها در قالب ابعاد ارائه می‌کنند. مسئله اصلی این پژوهش ارزیابی و اصلاح این دسته‌بندی براساس مشاهدات تجربی است. ادعای پژوهش حاضر این است که اگر دقت لازم در ساخت سنجه انجام بگیرد، نتایج تجربی حاصله، با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی و تحلیل عاملی اکتشافی امکان ارزیابی و در نتیجه اصلاح دسته‌بندی معرف‌ها در مدل‌ مفهومی مبنایی اولیه را خواهد داشت. ادعای دیگر پژوهش این است که با استفاده از رویکردهای شبکه‌ای، امکان تحلیل روابط مستقیم معرف‌های دین‌داری با یکدیگر فراهم است و می‌توان از قید ارائه ابعاد در مدل‌سازی مفهومی دین‌داری صرف‌نظر کرد.در تحلیل عاملی تاییدی، سنجه حاصل از مدل مختار، مدل شجاعی‌زند، پس از ادغام دو بعد ایمانیات و اعتقادات مورد تایید تجربی قرار گرفت. در تحلیل عاملی اکتشافی، یک عامل اصلی که حدود نیمی از کل دین‌داری را توصیف می‌کند در کنار سه عامل کوچک کشف شد. در روش شبکه‌مبنا نشان داده شد که اولاً اعتقادات و ایمانیات در مقایسه با شرعیات و عبادیات، در ساختار دین‌داری جامعه هدف، از مرکزیت و اهمیت بالاتری برخوردارند و ثانیاً به‌طور کلی مرکزیت و اهمیت شرعیات در آقایان در مقایسه با خانم‌ها و مرکزیت و اهمیت عبادیات در خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر است.

religiosity structure: confirmatory factor analysis, exploratory factor analysis and a network-based approach

conceptual models of religiosity eventually define a list of indices and also a grouping of these indices within their corresponding dimensions. the main contribution of this paper is to modify this grouping based on observational data. it is calimed that if the questionnaire is deigned carefully, then conducting confirmatory and exploratory analysis can be helful in modifying the grouping of the primary conceptual model. it is also claimed that using network approaches it is possible to analyse the relationship between the indices of religiosity directly.confirmatory factor analysis confirmed the grouping of our questionnaire which was based on shojaie-zand model. exploratory factor analysis shows one big and three small factors; the big factor count for almost half of the variance. network based approaches shows that cognitive elements of religiosity are more central than its behavioral elements. network approach also shows that depriving behaviors are more central in mens’ religiosity and worshipping behaviors are more central in womens’.