تحلیل وضعیت، شرایط و پیامد‌های سرمایه مورد منازعه در آموزش و پرورش ایران

تلاش پژوهش حاضر، پاسخگویی به این سوال است که معلمان در میدان آموزش برای دستیابی به کدام سرمایه با یکدیگر رقابت دارند؟ و شرایط و پیامد‌های این رقابت را چگونه تجربه می‌کنند؟ بدین‌منظور چارچوب مفهومی پژوهش براساس نظریات بوردیو تدوین گردید. مشارکت‌کنندگان این تحقیق عبارت بودند از معلمان نواحی هفت‌گانه آموزش و پرورش شهر مشهد که با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند، نمونه‌گیری نظری و معیار اشباع نظری با 31 نفر از آنها مصاحبه گردید. نتایج تحقیق حاکی از آن است معلمان در سال‌های گذشته برای کسب و ارتقای سرمایه فرهنگی تجسم‌یافته در میدان آموزش تلاش می‌کردند، اما در سال‌های اخیر (اواخر دهه هشتاد) تحت تاثیر صوری‌شدن ضمن خدمت، بازدارندگی قوانین میدان آموزش، مشکلات منزلتی، محوریت‌یافتن مدرک تحصیلی، محوریت‌یافتن ضمن خدمت، عوامل فردی، مشکلات اقتصادی و اقتصادگرایی، این شکل از رقابت رو به کاهش بوده و به‌جای آن رقابت اقتصادی و رقابت برای دستیابی به سرمایه فرهنگی نهادی شکل گرفته است. این امر بیانگر «تغییر سرمایه مورد منازعه از سرمایه فرهنگی تجسم‌یافته به سرمایه فرهنگی نهادی/ اقتصادی در میدان تولید آموزش» است. شکل‌گیری این پدیده از یک سو، موجب اُفت فعالیت فراغتی، تضعیف سلامت جسمانی روانی و تضعیف عادت‌واره نهادی آنها است و از سوی دیگر، توانمندسازی اقتصادی و توانمندسازی علمی ضعیف معلمان را در پی داشته است.

an analysis of the state, conditions, and consequences of the disputed capital in iran’s education system

the main concern of this paper is to provide answer to the following questions: what capital constitutes the goal for which the teachers compete with each other in the field of education? how do they experience the conditions and consequences of this competition? to this end, the conceptual framework of the research was formulated based on bourdieu’s theory. the participants were the teachers of the seven offices of the provincial department of education in mashhad, from amongst whom 31 were selected and interviewed through targeted sampling, theoretical sampling and the criterion of theoretical saturation. the findings of the research indicate that the teachers in the past were competing for the embodied cultural capital in the field of education, but, in recent years (late 2000), the competition for access to embodied cultural capital has declined and has gradually given its place to economic competition and rivalry for access to institutional cultural capital under the influence of the following factors: formalization of on-the-job programs, deterrence nature of the rules of the field of education, status problems, centrality of educational certificates, centrality of on-the-job programs, individual factors, economic problems and money-mongering. this indicates the “change of the disputed capital from embodied cultural capital to institutional/economic capital in the field of education”. the formation of this phenomenon, on the one hand, leads to the decline of their leisure activities, weakness of their physical-mental health and plummeting of institutional habitus, and, on the other, has led to the economic empowerment and fragile scientific empowerment of the teachers.