رهیافتی پدیدارشناسانه در واکاوی موانع خلق دانش در علوم انسانی بر پایه ادراک و تجربه زیسته نخبگان و فرهیختگان دانشگاهی

کیفیت و کمیّت خلق دانش در هر جامعه‌ای، بستر تحول بنیادین و توسعه پایدار و متوازن را قوام می‌بخشد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل ادراک نخبگان و فرهیختگان دانشگاهی از موانع خلق دانش در حوزه علوم انسانی انجام شده است. بدین‌منظور با بهره‌گیری از ظرفیت شگرف روش‌های کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی به شناسایی و بازنمایی عمق پدیده مورد بررسی پرداخته شد. داده‌ها با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند از نوع زنجیره‌ای و مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاریافته با 27 نفر از نخبگان و استادان دانشگاه تهران گردآوری شد و بر پایه راهبرد هفت‌مرحله‌ای کُلایزی تحلیل گردید؛ تحلیل داده‌ها به شناسایی 7 مضمون اصلی شامل «موانع فرهنگی و اجتماعی»، «موانع اقتصادی»، «موانع ارتباطی»، «موانع فردی»، «موانع مرتبط با امکانات» و «موانع مرتبط با سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی» منتهی گردید. استیلای رویکرد کمّی‌گرا در تصمیم‌گیری‌های آموزشی و پژوهشی، زمینه شکل‌گیری گفتمان خلق دانش بومی و حرکت در راستای تحقق مرجعیت علمی را با چالش‌هایی جدی همراه ساخته‌است. ضرورت دارد ضمن حرکت در راستای نهادینه‌سازی گفتمان تحول، جایگزینی رویه‌های خلق دانش و ارزش‌آفرینی بجای تمرکز و تاکید افراطی بر تولید و تعدد مقاله‌ها و بازاندیشی و بازنگری در سیاست‌ها و به‌تبع آن، تدوین برنامه‌ جامع اقدام، در دستور کار قرار گیرد.

a phenomenological approach to the study of obstacles of creation of knowledge in humanities based on the perception and lived experience of the university elites and scholars

the quantity and quality of creation of knowledge prepares the grounds for a fundamental change and sustainable and balanced development in every society. the present paper aims to analyze the perception of the university elites and scholars about the obstacles in the way of creation of knowledge in humanities. to this end, by employing the capacity of qualitative methods and phenomenological approach, the subject under study has been identified and its depth represented. the data was collected through targeted sampling (chain-referral method) and semi-structured in-depth interview with 27 elites and professors of the university of tehran and analyzed based on colaizzi seven-step method. the analysis of the data culminated in the identification of seven main themes: the cultural and social obstacles; economic obstacles; communication obstacles; individual obstacles; obstacles related to facilities; and, obstacles related to policymaking and planning. the domination of the advocates of quantitative approach over the educational and research decision-making processes has created serious challenges in the way of the formation of the discourse of creation of local or indigenous knowledge and moving towards the realization of scientific authority. while moving towards the institutionalization of the discourse of transformation, it is pertinent to put the following measures on the agenda: replacing centralization and extreme emphasis on the production and number of research articles with the trends of creation of knowledge and value; revising and readdressing the policies; and consequently preparing a comprehensive action plan.