ارزیابی روابط فنوتیپی و ژنتیکی بین صفات زراعی، عملکرد دانه و اجزای آن در ژنوتیپ‌های به‌دست‌آمده از تلاقی بین‌گونه‌ای گلرنگ اهلی و وحشی

گلرنگ از گیاهان بومی ایران است و امکان اصلاح ژنتیکی آن با تلاقی های بین گونه ای وجود دارد. در این تحقیق 14 ژنوتیپ شامل ژنوتیپ های به‌دست‌آمده از تلاقی بین‌گونه‌ای گلرنگ اهلی وحشی در نسل های f5 و f6، به همراه برخی ژنوتیپ های اهلی و وحشی و روابط بین برخی صفات زراعی و اجزای عملکرد آنها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سال زراعی 90-1389 در مزرعۀ تحقیقاتی دانشگاه صنعتی اصفهان  بررسی شدند. عملکرد دانه در بوتۀ ژنوتیپ ها بین 41/6 تا 49/14 گرم متغیر و بیشترین میزان عملکرد دانه در بوته متعلق به ژنوتیپ f6 حاصل از تلاقی چهار بود. نتایج به‌دست‌آمده از تجزیۀ همبستگی بین صفات نشان داد که صفات وزن هزاردانه و قطر غوزه بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در بوته داشتند. نتایج به‌دست‌آمده از تجزیۀ رگرسیون مرحله ای نیز نشان داد که صفات وزن هزاردانه و قطر غوزه مهم‌ترین عامل‌های تعیین‌کنندۀ عملکرد دانه در بوته بودند که درمجموع 61 درصد از تغییرات عملکرد دانه در بوته را توجیه کردند. نتایج تجزیۀ ضریب‌های مسیر ترتیبی نیز نشان داد که صفات وزن هزاردانه، قطر غوزه و شمار غوزه در بوته به‌عنوان متغیرهای رتبۀ اول انتخاب‌شده و 56درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. نتایج همچنین نشان داد که دو صفت وزن هزاردانه و قطر غوزه می‌توانند به‌عنوان شاخص انتخاب برای افزایش عملکرد در گلرنگ در نظر گرفته شوند.

Evaluation of phenotypic and genetic relationships between agronomic traits, grain yield and its components in genotypes derived from interspecific hybridization between wild and cultivated safflower

Safflower is a crop native to Iran and could be improved in plant breeding programs by interspecific crosses. This study was conducted to evaluate genotypes of safflower derived from interspecific hybridization for the relationships between some agronomic traits and yield components. The genotypes were planted according to a randomized complete block design with three replications at the research farm of Isfahan University of Technology in 2011. Seed yield per plant ranged from 41.6 to 49.14 gr. The hybrid genotype 4 (F6) had the highest mean of seed yield per plant. The results of the correlation analysis showed that 1000seed weight and head diameter were the most correlated with the seed yield per plant. Stepwise regression results showed that the 1000seed weight and head diameter were the most important factors determinants of grain yield per plant and justified 61 percent of yield variation. The path coefficients analysis also showed that, 1000seed weight, head diameter and number of heads per plant were considered as the first order variables and accounted for 56% of total variation of yield. The results also indicated that both traits of 1000seed weight and head diameter could be considered as selection criteria for increasing safflower yield in breeding programs.