تحلیل چند متغیره ارتباط خصوصیات مختلف در توده‌های اسپرس (Onobrychis viciifolia Scop)

اسپرس یکی از گیاهان چند ساله خانواده بقولات می باشد که به لحاظ ارزش تغذیه ای و سازگاری مناسب مورد توجه می باشد. در این پژوهش روابط بین خصوصیات زراعی و مرفولوژیک با استفاده از روش های تحلیل چندمتغیره شامل تجزیه همبستگی، تجزیه رگرسیون و تجزیه عامل ها مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 21 توده اسپرس زراعی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 6 تکرار طی سال های 1387 و 1388 مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تفاوت آماری معنی داری بین توده‌های مورد بررسی برای عملکرد و اجزای عملکرد علوفه بود. نتایج نشان داد که عملکرد علوفه خشک همبستگی مثبت و معنی‌داری با صفات عملکرد علوفه تر، درصد ساقه و تعداد ساقه در واحد سطح داشت در حالی که همبستگی آن با تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، درصد برگ و نسبت برگ به ساقه منفی و معنی‌دار بود. ارتفاع بوته با عملکرد علوفه خشک همبستگی معنی دار نشان نداد ولی همبستگی آن با تعداد ساقه در بوته (به عنوان یکی از اجزای عملکرد) معنی داری بود. نتایج تجزیه ضرایب مسیر نشان داد که صفات تعداد ساقه، درصد ساقه و ارتفاع بوته بیشترین اثر مستقیم و مثبت را روی عملکرد علوفه خشک داشتند. بر مبنای نتایج رگرسیون گام به گام صفات درصد ساقه در ماده خشک و ارتفاع بوته بیشترین تنوع عملکرد علوفه را توجیه نمودند و می‌توانند به عنوان یک شاخص در گزینش قابل توصیه باشند. تجزیه به عامل ها، پنج عامل پنهانی را مشخص ساخت که درکل 75 درصد از تغییرات را توجیه نمودند. در مجموع نتایج نشان داد که تنوع بالایی برای عملکرد علوفه در ژرم پلاسم مورد مطالعه وجود داشت و این صفت را می‌توان به طور غیرمستقیم از طریق انتخاب برای تعداد ساقه در مترمربع، درصد ساقه در بوته و ارتفاع بوته بهبود بخشید.