الگوی توزیع مواد فتوسنتزی در ژنوتیپ‌های گندم در شرایط تنش و عدم تنش خشکی

قابلیت تولید گیاه نه تنها به تجمع ماده خشک، بلکه به توزیع کارآمد آن به دانه بستگی دارد که کلید ثبات عملکرد تحت شرایط تنش است. هدف تحقیق حاضر بررسی الگوی توزیع ماده خشک به اندام‌های هوایی و ارتباط آن با عملکرد دانه در طیف گسترده ای از ژنوتیپ‌های گندم (81 رقم) بود. آزمایش در قالب طرح لاتیس مربع ساده با 2 تکرار و در دو شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی در مزرعه تحقیقات کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) طی سال زراعی 88-1387 اجرا شد. تنش خشکی از مرحله ظهور سنبله شروع و تا رسیدگی فیزیولوژیک دانه ادامه یافت. در این آزمایش عملکرد دانه، وزن دانه و وزن خشک اندام‌های گیاهی در در شرایط تنش و نرمال اندازه گیری شد.ارقام گندم واکنش های متفاوتی را به شرایط تنش نشان دادند و مقدار کاهش عملکرد از 7 تا 90 درصد متغیر بود. تاثیر تنش بر درصد تخصیص ماده خشک به اندام‌های مختلف در مرحله گرده‌افشانی معنی‌دار نگردید. در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی‌داری بین عملکرد دانه با وزن خشک برگ در مرحله گرده‌افشانی به دست آمد. وزن خشک سنبله در مرحله رسیدگی با عملکرد رابطه مثبت و معنی‌داری در شرایط شاهد و تنش نشان داد. در مرحله رسیدگی تنش خشکی باعث کاهش ماده خشک اختصاص یافته به سنبله شد. اما تاثیر تنش بر وزن خشک برگ و ساقه معنی‌دار نگردید. در این مرحله همبستگی منفی بین وزن خشک ساقه با عملکرد دانه در شرایط تنش به دست آمد. وجود تنوع ژنتیکی بالا در ذخیره سازی و توزیع ماده خشک در بین ارقام نشان می دهد که امکان تغییر صفات مذکور در برنامه های اصلاح نباتات وجود دارد.