ارزیابی ترکیب کودهای آلی و شیمیایی بر صفات رشد، عملکرد و اجزای عملکرد ارقام برنج در مدیریت فشرده کشت

به منظور بررسی اثرات کودهای آلی و شیمیایی بر صفات رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم برنج در سیستم مدیریت فشرده کشت، آزمایشی به صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز در شهرستان محمودآباد استان مازندران در سال‌‌های 1399 و 1400 انجام شد. عامل اصلی شامل کود شیمیایی و کود آلی (100% کود شیمیایی، 50% کود شیمیایی+ 50% کود مرغی، 100% کود مرغی، 100% کود گاوی، 50% کود گاوی+ 50% کود شیمیایی) و عامل فرعی شامل ارقام برنج فجر (اصلاح شده) و هاشمی (محلی) بود. در هر دو رقم، حداکثر شاخص سطح برگ در تیمار کود شیمیایی + کود مرغی به ترتیب 4.56 و 3.95 و بیشترین نسبت سطح برگ در رقم فجر و هاشمی، به ترتیب، در تیمار کود شیمیایی (0.980 و 0.781 گرم بر متر مربع) و ترکیب کود شیمیایی+ کود مرغی (0.892 و 0.751 گرم بر متر مربع) مشاهده شد. ارتفاع بوته در تیمار کود مرغی+کود شیمیایی نسبت به کود شیمیایی در رقم فجر 4.26 درصد کاهش یافت و نیز تعداد پنجه و تعداد خوشه در متر مربع یکسان بود، اما در رقم هاشمی ارتفاع بوته و تعداد خوشه به ترتیب 2.99 و 6.99 بود. درصد کاهش و تعداد پنجه و وزن هزار دانه به ترتیب 5.76 و 3.36 درصد افزایش یافت. بیشترین افزایش عملکرد دانه متعلق به تیمار کود مرغی+ شیمیایی در رقم فجر بود که نسبت به تیمار کود شیمیایی تنها، 4.2 درصد افزایش یافت؛ درحالی که در رقم هاشمی بالاترین عملکرد دانه در تیمار کود شیمیایی بود. در ارقام فجر و هاشمی، بالاترین وزن خشک بوته با کاربرد کود مرغی+شیمیایی مشاهده شد که نسبت به تیمار کود شیمیایی به ترتیب 3.56 و 4.48 درصد افزایش داشته است. به نظر می‌رسد در سیستم فشرده کشت، استفاده از ترکیب کود شیمیایی و کود مرغی راهکار مناسبی برای پایداری تولید محصول برنج و کاهش مصرف کود شیمیایی می‌باشد. با توجه به عملکرد دانه، کاربرد کودهای آلی در رقم فجر در مقایسه با رقم هاشمی اثر بیشتری داشت.

growth traits, yield, and yield components of rice cultivars in intensive cultivation management

in order to investigate the effects of organic and chemical fertilizers on the growth traits, yield and yield components of two varieties of rice in an intensive cultivation management system, an experiment was conducted as a split plot experiment in a randomized complete block design with three replications in the field of haraz technology promotion and development center in mahmoudabad, mazandaran province in the years 2020 and 2021. the main factor included chemical fertilizer and organic fertilizer (100% chemical fertilizer, 50% chemical fertilizer + 50% chicken manure, 100% chicken manure, 100% cow manure, 50% cow manure + 50% chemical fertilizer), and the secondary factor included rice varieties was fajr (modified) and hashemi (local). in both cultivars, the maximum leaf area index was observed in the treatment of chemical fertilizer + chicken manure, respectively, 4.56 and 3.95, and the highest ratio of leaf area in fajar and hashemi cultivars, respectively, in the treatment of chemical fertilizer (0.980 and 0.781 g/m2) and the combination of chemical fertilizer + chicken manure. (0.892 and 0.751 g/m2) were observed. the height of the plant in the treatment of chicken manure + chemical fertilizer was reduced by 26.4%, compared to the treatment of only chemical fertilizer, in the fajr variety, and the number of claws and the number of clusters per square meter were the same, but in the hashemi variety, the height of the plant and the number of clusters were 2.99 and 6.99, respectively. the percentage of reduction and the number of claws and the weight of 1000 seeds increased by 5.76 and 3.36%, respectively. the largest increase in grain yield was due to the treatment of chicken manure + chemical in fajar cultivar, which increased by 4.2%, compared to the treatment of only chemical fertilizer; while hashemi cultivar had the highest seed yield in chemical fertilizer treatment. in fajr and hashemi cultivars, the highest plant dry weight was observed with the application of chicken + chemical fertilizer, which increased by 3.56% and 4.48%, respectively, compared to the chemical fertilizer treatment. it seems that in the intensive cultivation system, combining chemical fertilizer and chicken manure is a suitable solution for the sustainability of rice production and reducing the consumption of chemical fertilizer. regarding the grain yield, the use of organic fertilizers in fajr variety compared to hashemi variety was more effective than the use of organic fertilizers.