بررسی تاثیر ژن‌های vrn-b1 وvrn-d1 بر تحمل به خشکی گندم نان با استفاده از لاین‌های ایزوژن

ژن های بهاره‌سازی (vrn) علاوه بر کنترل عادت رشدی گندم (بهاره و زمستانه)، نقش کلیدی در زمان گلدهی و زودرسی گندم ایفا کرده و در پژوهش های تحمل به خشکی مورد توجه هستند. با هدف بررسی تاثیر ژن های vrn بر تحمل به خشکی، چهار لاین ایزوژن ایجاد شد. لاین‌های ایزوژن از تلاقی رقم زودرس استرالیایی اکسکلیبر و رقم دیررس روشن و تلاقی برگشتی با رقم روشن ایجاد شدند. آزمایش ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در شرایط دیم سپیدان در سال‌ زراعی 99-1398 و در شرایط فاریاب کرمان در سال‌ زراعی 1401-1400 اجرا شدند. صفات تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، طول دوره پر شدن دانه، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بررسی شدتد. ارزیابی لاین‌های ایزوژن از نظر تحمل به خشکی توسط هشت شاخص mp (میانگین تولید)، yi (شاخص عملکرد)،sti  (شاخص تحمل تنش)،  gmp(میانگین هندسی تولید)، ssi (شاخص حساسیت به تنش)، ysi (شاخص پایداری عملکرد) و sts (نمره تحمل به تنش) انجام شد. نتایج نمره تحمل به تنش (sts) نشان داد که لاین های ایزوژن vrn-b1/vrn-d1a و  vrn-b1a/vrn-d1 به ترتیب بیشترین و کمترین تحمل به خشکی را داشتند. علاوه بر این، نتایج نشان داد آلل های vrn-b1 و vrn-d1a که باعث زودرسی می شوند با استفاده از مکانیسم فرار از خشکی باعث بهبود تحمل به تنش خشکی می شوند.

evaluating the effect of vrn-b1 and vrn-d1 genes on drought tolerance of bread wheat using isogenic lines

vernalization genes (vrn), in addition to controlling the growth habit of wheat (spring and winter), play a key role in flowering time and early maturity of wheat. they are also of great interest in drought tolerance researches. to investigate the effect of vrn genes on drought tolerance, four isogenic lines were developed. isogenic lines were resulted from the crosses of the early heading australian variety, excalibur, with the late heading iranian variety, roshan, and followed by backcrossing with roshan. two experiments were conducted based on randomized complete block design with four replications under rainfed conditions of sepidan during 2019-2020 and under well-watered conditions of kerman during 2020-2021 cropping years. in the present research, seven important agronomic traits, including days to heading, days to ripening, grain filling period, spike number per meter square, grain number per spike, 1000-grain weight, and grain yield were assessed. isogenic lines were assessed for drought tolerance using eight indices, including mean of productivity (mp), yield index (yi), stress tolerance index (sti ), geometric mean of productivity (gmp), stress susceptibility index (ssi ), yield stability index (ysi), and stress tolerance score (sts). the results of stress tolerance score (sts) showed that isogenic lines vrn-b1/vrn-d1a and vrn-b1a/vrn-d1 had the highest and the lowest stress tolerance score, respectively. in addition, the vrn-b1 and vrn-d1a alleles, which cause early flowering, improve drought tolerance by utilizing an escape mechanism from dry conditions.