مقایسه ژنوتیپ‌های گندم نان و تحلیل همبستگی صفات در شرایط متفاوت رطوبتی بر اساس روش gt بای‌پلات

به منظور مقایسه 25 ژنوتیپ گندم نان از لحاظ صفات مورفوفیزیولوژیک و بیوشیمیایی، آزمایشی در سال 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه‌های دانشگاه رازی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط دیم و آبیاری انجام شد. برای ارزیابی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار با عملکرد بالا و تحمل خشکی از gt بای‌پلات استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد تنوع بالایی بین ژنوتیپ‌ها برای اکثر صفات وجود داشت. بررسی همبستگی صفات در دو شرایط محیطی نشان داد که صفات مورفوفیزلوژیکی خصوصاً اجزای عملکرد بیشترین ارتباط با عملکرد را داشتند. نتایج حاصل از روش gt بای‌پلات نشان داد در شرایط دیم و آبیاری هر کدام به ترتیب 41.7 و 40.1 درصد از مجموع تغییرات را مولفه های اصلی اول و دوم توجیه می‌کردند. بر اساس نمودارهای تجزیه gt بای‌پلات ژنوتیپ های 10، 15، 6، 13، 2، 14 و رقم پیشتاز از نظر صفات فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای آن و صفات مربوط به ساقه و سنبله در شرایط آبیاری و ژنوتیپ های 10، 15، 6، 18 و 17 از نظر صفات بیوشیمیایی، عملکرد و اجزای آن و صفات مربوط به ساقه و سنبله در شرایط دیم به عنوان ژنوتیپ های برتر شناخته شدند. ژنوتیپ های 2 و 6 در شرایط آبیاری و ژنوتیپ 6 در شرایط دیم کمترین اثر متقابل ژنوتیپ×صفت را داشتند. در نهایت ژنوتیپ‌های 10، 15 و 6 در دو شرایط محیطی برتر بودند و ژنوتیپ 6 دارای کمترین اثر متقابل در هر دو شرایط بود. بنابراین از این ژنوتیپ ها می‌توان در برنامه های اصلاحی استفاده کرد.

comparison of bread wheat genotypes and correlation analysis of traits in different moisture conditions based on gt-biplot method

in order to compare 25 genotypes of bread wheat in terms of morpho-physiological and biochemical traits, an experiment was conducted in a randomized complete blocks design with three replications in the rainfed and irrigated conditions at razi university, iran, in 2016-2017. gt-biplot was used to evaluate genetic diversity and to identify stable genotypes with high yield and drought tolerance. combined variance analysis showed that there was high variability among genotypes for the most of traits. examining the correlation of traits in two environmental conditions showed that morpho-physiological traits; especially yield components, were the most related to yield. the results of the gt-biplot method showed that the first and second principal components explain 41.7% and 40.1% of the total changes in rainfed and irrigated conditions, respectively. based on the gt-biplot analysis diagrams of genotypes 10, 15, 6, 13, 2, 14, and the pishtaz cultivar in terms of physiological traits, yield and its components and the traits related to stem and spike in irrigated conditions, and genotypes 10, 15, 6, 18, and 17 in terms of biochemical traits, yield and its components, and traits related to stem and spike in rainfed conditions were recognized as superior genotypes. the genotypes 2 and 6 in irrigated conditions and the genotype 6 in rainfed conditions had the lowest genotype×trait interaction. finally, the genotypes 10, 15, and 6 were superior in two environmental conditions and the genotype 6 had the least interaction effect in both conditions. therefore, these genotypes can be used in breeding programs.