بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گندم نان و روابط بین صفات زراعی با استفاده از روش‌های آماری چندمتغیره

بهبود ژرم‌پلاسم و تنوع ژنتیکی راهکاری اساسی برای تولید قابل اعتماد و پایدار گیاهان زراعی است. به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و ارتباط صفات زراعی، 800 ژنوتیپ گندم پائیزه به همراه پنج رقم فلات، سرداری، روشن، زارع و پیشگام در قالب طرح حجیم شده در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان مورد ارزیابی قرار گرفتند. ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در تجزیه خوشه‌ای به روش های فازی و کا-مینز به چهار گروه تقسیم شدند. صفات وزن بیولوژیکی، عملکرد دانه، شاخص برداشت، ارتفاع، طول سنبله و وزن دانه در سنبله به ترتیب بیشترین اهمیت را در بروز تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌ها در هر دو روش خوشه بندی داشتند. در تجزیه رگرسیون چندگانه صفات روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی، طول سنبله، عملکرد بیولوژیک‌، تعداد دانه و وزن دانه در سنبله، وزن هزار دانه و شاخص برداشت 89/85 درصد از کل تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمودند. صفات عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بیشترین اثر مستقیم و مثبت را روی عملکرد دانه داشتند. نتایج نشان داد که برخی از ژنوتیپ ها بر اساس تعدادی از صفات، به ویژه عملکرد دانه و اجزاء آن نسبت به ارقام شاهد برتری داشتند. این ژنوتیپ ها می توانند در شرایط آب و هوایی رفسنجان به عنوان ژنوتیپ های کاندید در برنامه های اصلاحی مورد توجه قرار گیرند

genetic diversity of bread wheat genotypes and relationship between agronomic traits using multivariate analysis

germplasm improvement and genetic diversity are fundamental solutions for reliable and sustainable production of field crops. to study the genetic diversity and the relationship between agronomic traits, 800 winter bread wheat genotypes along with five varieties of falat, sardari, roshan, zare, and pishgam in the farm of the faculty of agriculture of vali –e- asr university in rafsanjan were evaluated in an augmented design. cluster analysis was conducted by two methods k-means and fuzzy clustering. the studied genotypes were divided into 4 groups in both methods. the traits were including biological weight, seed yield, harvest index, height, spike length, and seed weight per spike were respectively the most important in grouping the genotypes in both clustering methods. in the regression analysis, the traits of days to flowering and days to ripening, spike length, biological yield, number of seeds and weight of seeds per spike, 1000 kernel weight, and harvest index accounted for 85.89% of the total variation in grain yield. the traits of biological yield and harvest index had the most direct and positive effect on grain yield. based on the results, some genotypes were superior to control cultivars based on a number of traits, especially seed yield and its components. these genotypes can be considered as candidate genotypes in breeding programs in rafsanjan climate conditionskey words: genetic diversity, yield, path analysis, k-means, fuzzy clustering