واکنش زراعی و مورفو-فیزیولوژیک سیاهدانه (nigella sativa l.) به زمان‌های کاشت در نواحی با زمستان سرد

اطلاعات در خصوص رشد و نمو و تولید سیاهدانه در نواحی با زمستان سرد ایران اندک می باشد. هدف این تحقیق بررسی تاریخ های مختلف کاشت بر صفات زراعی و مورفو-فیزیولوژیک سیاهدانه در شهرستان مشگین شهر-اردبیل بود. پژوهش در شرایط فاریاب و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی مشگین شهر در سال زراعی 1401-1400 انجام شد. بذور سیاهدانه در چهار تاریخ کاشت شامل اواخر مهر، اوایل دی، اواسط اسفند و اواخر فروردین کاشته شدند. نتایج نشان داد اثر تاریخ کاشت بر صفات عملکرد دانه و عملکرد زیستی در گیاه، تعداد کپسول و تعداد دانه در بوته معنی دار بود. بیشترین مقدار این صفات در تاریخ کاشت های پاییزه و زمستانه و کمترین آنها در تاریخ کاشت بهاره مشاهده شد. وزن صد دانه، وزن حجمی دانه و تسهیم ماده خشک به اندام های مختلف (برگ و ساقه، پوسته غلاف و دانه) تحت اثر تاریخ کاشت قرار نگرفت. ارتباط مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در بوته مشاهده شد (r= 0.96). ضرایب همبستگی بین عملکرد دانه در بوته با تعداد کپسول (r= 0.92) و تعداد دانه در گیاه (r= 0.96) مثبت و معنی دار بود، ولی رابطه مشخصی بین عملکرد دانه و وزن صد دانه دیده نشد (r= –0.01). این امر نشان می دهد عملکرد گیاه سیاهدانه از طریق تغییرات در تعداد دانه و نه وزن دانه تنظیم می شود. با توجه به نتایج حاصله، امکان کاشت پاییزه گیاه سیاهدانه در نواحی با زمستان های سرد وجود دارد و گیاهچه های سیاهدانه در صورت سبز شدن به موقع، قادرند دماهای پایین و یخبندان را تحمل کنند.

agronomic and morpho-physiologic responses of black cumin (nigella sativa l.) to sowing dates under cold winter regions

little is known about growth and cultivation of black cumin in cold winter regions of iran. this research aimed to study the effect of sowing dates on agronomic and morph-physiologic traits of black cumin cultivated in meshginshahr-ardabil. the experiment was performed at the research farm of meshginshahr college of agriculture based on rcbd with three replications during 2021-2022. the seeds of black cumin were cultivated on four dates of sowing: 17 october, 22 december, 3 march, and 15 april. results showed that the effects of the date of sowing were significant on grain and biological yield per plant, number of capsules as well as grain per plant. the highest values of these traits were observed in the fall and winter dates of sowing whereas the opposite was found in the spring date of sowing. hundred-grain weight, test weight, and partitioning of dry matter to the different organs were not affected by the date of sowing. a positive and significant correlation was found between grain yield and biological yield per plant (r=0.96). similarly, grain yield per plant correlated positively and significantly with the number of capsules (r=0.92) and grain per plant (r=0.96). no significant association was found between grain yield per plant and hundred-grain weight (r= –0.01), suggesting that grain yield in black cumin is regulated more by grain number than grain weight. according to the results, there is the possibility for autumn cultivation of black cumin in the area with cold winters. in case, the seedling of black cumin is established on time, they will be able to tolerate the freezing conditions.