بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های وارداتی کینوا (chenopodium quinoa willd) با استفاده از صفات ریختی-فنولوژیکی

با توجه به توان تولیدی بالای گیاه کینوا، به ویژه تحت شرایط تنش مانند خشکی و شوری، معرفی ژنوتیپ های جدید و پرمحصول برای کشت در مناطق مختلف کشور ضروری است. هدف از انجام این تحقیق، ارزیابی تنوع تعداد 26 ژنوتیپ جدید و وارداتی کینوا از نظر صفات مورفوفنولوژیک بود. آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه موسسه تحقیقات برنج کشور، رشت در سال 1400 اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تفاوت آماری بسیار معنی داری بین ژنوتیپ های بررسی شده از نظر کلیه صفات اندازه گیری شده وجود داشت. تجزیه به عامل ها به روش مولفه های اصلی، سه عامل اصلی و مستقل شناسایی کرد که به ترتیب 39.19، 24.63 و 15.94 درصد و در مجموع در حدود 80 درصد از تغییرات کل داده‌ها را توجیه کردند. علاوه بر این، تجزیه خوشه ای بر مبنای روش حداقل واریانس وارد نیز 26 ژنوتیپ مطالعه شده را به سه گروه مجزا شامل 14، 7 و 5 ژنوتیپ تفکیک کرد که با گروه بندی حاصل از مولفه های اصلی تا حدود زیادی مطابقت داشت. در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که از بین 26 ژنوتیپ ارزیابی شده، ژنوتیپ شماره 12 ضمن داشتن وزن هزار دانه، طول خوشه و عملکرد دانه بالاتر از سایر ژنوتیپ ها، نسبتاً پاکوتاه و زودرس نیز بود و به عنوان ارزشمندترین ژنوتیپ این پژوهش معرفی می شود. علاوه بر این، ژنوتیپ های 4، 8، 17 و 18 از نظر عملکرد دانه، ژنوتیپ های 7، 13 و 15 از نظر زودرسی، و ژنوتیپ 14 از نظر پاکوتاهی، ژنوتیپ های امیدبخش این پژوهش بودند که می توان از آن ها جهت مطالعات به نژادی بعدی از جمله انتقال زودرسی و پاکوتاهی به ژنوتیپ های پرمحصول استفاده کرد.

investigating genetic diversity of imported quinoa (chenopodium quinoa willd) genotypes using morphological-phenological traits

considering the high production potential of quinoa plant, especially under stressful conditions such as drought and salinity, it is necessary to introduce new and high-yielding genotypes for cultivation in different regions of iran. the objective of this research was to evaluate the diversity of 26 new and foreign quinoa genotypes in terms of morphophenological characteristics. the experiment was carried out in a completely randomized design with three replications in greenhouse of rice research institute of iran (rrii), rasht, in 2021. the results of analysis of variance showed that there was a very significant statistical difference among the studied genotypes for all measured traits. factor analysis using the principal components method identified three main and independent factors that explained 39.19, 24.63, and 15.94%, respectively, and in total about 80% of the total variance. in addition, cluster analysis based on ward’s minimum variance grouped the studied 26 quinoa genotypes into three separate clusters; including 14, 7, and 5 genotypes, which very largely corresponded to grouping of the principal components. in total, the results of the current study showed that among the studied 26 quinoa genotypes, genotype no. 12 with 1000-grain weight, panicle length, and grain yield higher than the other genotypes as well as dwarfism and earliness characteristics was the most valuable genotype of this experiment. furthermore, genotypes no. 4, 8, 17, and 18 for grain yield, genotypes no. 7, 13, and 15 for earliness, and genotype no. 14 for dwarfism, were the promising genotypes of this research, which can be used to transfer earliness and dwarfism to high-yielding genotypes in future breeding programs.