ارزیابی زیست-زراعی تولید کود ورمی‌کمپوست از بقایای گیاهان زراعی و اثر آن بر عملکرد دانه کنجد

کود ورمی کمپوست از جمله راهکارهای سازگار با دیدگاه کشاورزی پایدار است که هم کمّیت محصول و هم کیفیت محیط زراعی را بهبود خواهد داد. این آزمایش در سال 1400 در دو مرحله در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اجرا شد. مرحله اول تولید کود ورمی کمپوست از بقایای گیاهان گندم، برنج، نیشکر و ذرت با کاربرد 30 و40 درصد بقایا بود که به صورت طرح کرت های یکبار خردشده اجرا شد. مرحله دوم شامل بررسی اثر 8 نوع کود ورمی کمپوست تولیدی بر عملکرد کنجد بود که به صورت طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. در مرحله اول خصوصیات زیستی و شیمیایی انواع کودهای ورمی کمپوست و در مرحله دوم خصوصیات زراعی کنجد اندازه گیری شدند. نتایج مرحله اول نشان داد که تیمار بقایای گندم 40 درصد به دلیل این که بالاترین تعداد کرم بالغ را داشته، بیشترین وزن کرم بالغ را تولید کرده که نتیجه‌اش بیشترین وزن کل کرم بود. برای هر 4 نوع بقایای گیاهی، با افزایش کمّیت بقایا از 30 درصد به 40 درصد، تعدادکل کرم‌ها کاهش یافته است. البته این کاهش به طور عمده تحت تاثیر کاهش تعدادکرم‌های نابالغ بود. با این که تعداد کرم‌های بالغ افزایش یافته ولی نتوانسته اثرات کاهنده تعداد کرم نابالغ را جبران کند. البته با افزایش درصد بقایای هر یک از گیاهان از 30 به 40 درصد، از مقدار تولید کود ورمی کمپوست کاسته شده ولی در مقابل به میزان ترکیبات غیر ورمی‌کمپوست اضافه شده است. بیشترین عملکرد دانه کنجد (1154.6 کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار بقایای گندم 40 درصد بود که این برتری تحت تاثیر برتری صفات وزن دانه در کپسول، تعداد دانه در کپسول و وزن هزار دانه بود. در مجموع نتایج این پژوهش نشان دهنده اهمیت توجه به ماده اولیه تولیدکننده کود ورمی‌کمپوست هم به لحاظ تاثیر بر خصوصیات زیستی و شیمیایی کود و هم بر خصوصیات زراعی گیاه می‌باشد. نکته ای که شاید کمتر در حال حاضر مورد توجه قرار می‌گیرد. بنابراین توصیه می شود که در کشاورزی پایدار یا کشاورزی ارگانیک بهتر است کود ورمی کمپوست مناسب برای هر محصول تولید شود.

agro-biological evaluation of vermicompost fertilizer production from crop residues and its effect on seed yield of sesame

vermicomposting fertilizer is an ecological approach that improves both yield quantity and environmental quality. this study was carried out in the field of agriculture faculty of shahid chamran university of ahvaz in 2021 at two stages. in the first stage, the experimental design was a split plot with 4 crop residues (i.e. wheat, rice, sugarcane, and corn) in the main plot and 2 weight ratios (i.e. 30 40%) were supplot with 3 replications. in the second stage, the experimental design was a randomized complete block with 3 replications which included 8 different vermicomposting that were produced in the first stage. results of the first stage showed that wheat 40% residue treatment produced the highest mature worm weight due to the highest mature worm population which resulted in the highest total worm weight. for all crop residue treatments, the total worm number was reduced by the increase in crop residue quantity from 30% to 40%. this reduction was affected by the reduction in the immature worm population. despite the increase in mature worm numbers, it could not compensate for the effects of reducing the number of immature worms. increasing the percentage of the residue of each crops from 30% to 40%, the amount of vermicompost fertilizer production was reduced, but on the other hand, the amount of non-fertilizer compounds was added. the highest sesame seed yield (1154/6 kg/h) belonged to a wheat residue with a 30% weight ratio. this superiority is influenced by the superiority of seed weight in capsule, seed number in capsule, and seed 1000 weight characters. in conclusion, the results of this research showed the importance of paying attention to the raw material in the production of vermicompost both in terms of impact on the biological and chemical properties and on the agronomic properties of the crop. a point that is perhaps less noticed now. so, it is recommended that in sustainable agriculture or organic farming it is better to produce vermicompost fertilizer suitable for each crop.