تاثیر بازدارنده نیتریفیکاسیون بر عملکرد رقم‌های گندم و برخی ویژگی‌های خاک در سامانه‌های خاک‌ورزی مرسوم و بدون خاک‌ورزی

در کشاورزی کود نیتروژن به طور موثری جذب گیاه نمی‌شود و از طریق انتشار به هوا و آبشویی در خاک از دسترس گیاه خارج می‌شود. انتشار نیتروس اکسید و آبشویی نیترات در نتیجه فرایندهای نیتریفیکاسیون خاک می‌باشد و مهارکننده نیتراپایرین با اختلال در این فرایند می‌تواند باعث بهبود کارایی کاربرد نیتروژن در خاک شود. به همین منظور با هدف بررسی اثرگذاری نیتراپایرین در شرایط خاک‌ورزی متفاوت بر انتشارات خاک و عملکرد زراعی رقم های گندم (triticum aestivum) آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و سه سطح کودی اوره، ترکیب نیتراپایرین+اوره و کنترل و دو رقم رخشان و پیشگام در دو سطح خاک‌ورزی مرسوم و بدون خاک‌ورزی در سال زراعی 1399-1398 در شهر کرج انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار آمونیوم، نیترات و نیتروس اکسید در مرحله نموی طویل شدن ساقه حاصل شد. بیشترین آمونیوم (mg kg-1 18.38) در تیمار کودی نیتراپایرین+اوره و بیشترین میزان نیترات (mg kg-1 25.96) و نیتروس اکسید (kg ha-1 day-1 0.0192) در تیمار کودی اوره به دست آمد. کاربرد نیتراپایرین+اوره میانگین نیتریفیکاسیون آمونیوم و تبدیل آن به نیترات را در کل مراحل نموی گندم در خاک‌ورزی مرسوم و بی خاک‌ورزی به ترتیب 27.81 و 15.45 درصد کاهش داد. یافته‌ها نشان داد کاربرد نیتراپایرین به همراه اوره از انتشار نیتروس اکسید به میزان قابل ‌توجهی جلوگیری کرد. فراهمی بیشتر نیتروژن در خاک از طریق کاهش نیتریفیکاسیون توسط نیتراپایرین علاوه بر تاثیر مثبت اقتصادی می‌تواند از اثرات زیان‌بار زیست‌محیطی بر منابع آبی و گازهای گلخانه‌ای جلوگیری کند.

the effect of nitrification inhibitor on grain yield of wheat cultivars and some soil properties under conventional and no-tillage systems

in agriculture, nitrogen fertilizer does not effectively absorb by plants. several biological activities in the soil convert n into various compounds. nitrogen oxide (n2o) is an influential greenhouse gas formed in soils due to nitrification and denitrification process. nitrapyrin (ni) combined with ammonium (nh₄⁺) based fertilizers is an effective technique for minimizing the n loss in agricultural soils by regulating ammonia-oxidizing. this research was conducted during 2019-2020 to determine the effect of ni on nitrogen emissions in soil and crop yield of wheat cultivars at three urea (ur) levels, ni+urea (niu), and control (co) on two cultivars (rakhshan and pishgam) and two tillage systems (no tillage (nt) and conventional tillage (ct)). the highest amounts of nh₄⁺, no3- and n2o were found at the stem elongation stage. while niu fertilizer treatment yielded the highest nh₄⁺ (18.38 mg kg⁻¹), the ur fertilizer treatment yielded the highest no3- (25.96 mg kg⁻¹) and n2o (0.0192 kg n2o-n ha⁻¹ day⁻¹). at all developmental stages in the ct and nt systems, the niu treatment decreased the average nitrification of nh₄⁺ and its conversion to no3- by 27.81 and 15.45%, respectively. our findings, thus, showed that ni application in conjunction with ur could highly reduce n2o emissions. in addition to the favorable economic impact, increasing n availability in the soil through minimizing nitrification by ni may reduce detrimental environmental consequences on water resources and greenhouse gas emissions.