تاثیر رژیم‌های آبیاری و تاریخ های کشت بر عملکرد علوفه ژنوتیپ‌های خلر(.lathyrus sativus l)

خلر از لحاظ پایداری به خشکی گیاه زراعی مطلوبی در تناوب های زراعی است. به همین منظور برای بررسی تاثیر تغییر تاریخ کشت از بهاره به پاییزه جهت بهره‌مندی بیشتر از آب سبز (ریزش های پاییزه و زمستانه) و کاهش وابستگی به آبیاری این پروژه در سه رژیم‌ آبیاری (کامل، تکمیلی، و دیم) در دو سال زراعی (1396 و 1398) در مزرعه تحقیقاتی پردیس آموزش وتحقیقات کشاورزی بروجرد در قالب آزمایش کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک‏های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای اصلی شامل سه تاریخ کشت پاییزه، بهمن (انتظاری) و اسفند (عرف منطقه)، و فاکتورهای فرعی نیز شامل 13 ژنوتیپ از توده‌های بومی خلر (نورآباد، بروجرد1، 2 و 3، خرم‌آباد، دورود، الشتر، و زنجان) و پنج لاین امیدبخش ((sl1-sl5 بودند. نتایج نشان داد که تاثیر سال ها، تاریخ های کشت، ژنوتیپ ها، و برهمکنش تاریخ های کشت و ژنوتیپ ها برای کلیه صفات (بجز اثر سال بر ارتفاع بوته در شرایط آبیاری تکمیلی) در هر سه رژیم آبیاری معنی دار بودند. بالاترین عملکرد علوفه تر در هر سه رژیم آبیاری مربوط به تاریخ کشت آبان ماه بود. از بین ژنوتیپ‌ها لاین sl5 با 38.33 و 9.13 و توده دورود با 37.9 و 8.6 تن در هکتار در شرایط بدون تنش، توده بروجرد 1 با 27.93 و 6.07 و بروجرد 2 با 24.07 و 6.07 تن در هکتار در شرایط آبیاری کامل و لاین sl5 با 16.4و3.4، sl1 با 16.6 و3.3 و توده نورآباد با 16.53 و 3.13 تن در هکتار در شرایط دیم به ترتیب بالاترین عملکرد علوفه تر و خشک را داشتند. بنابراین برای توسعه این کشت جهت تولید علوفه تاریخ کشت آبان ماه و استفاده از لاین‌ها، به ویژه sl5 و در بین توده ها توده های بروجرد2 و دورود و اعمال آبیاری تکمیلی برای تولید پایدار علوفه توصیه می‌شوند.

effect of irrigation regimes and planting dates on forage yield of grass pea (lathyrus sativus l.) genotypes

in terms of drought resistance, grass pea is a desirable crop in crop rotations. in order to determine the effects of changing planting date from spring to autumn to benefit more from green water (fall and winter rainfalls) and reduce dependence on irrigation water, this research was carried out with three irrigation regimes (full irrigation, supplementary irrigation, and no irrigation (dryland)) in borujerd agricultural research station in two agricultural years (2017 and 2019). the study was conducted as a split plot experiment arranged in a randomized complete blocks design with three replications. the main plots were three planting dates (autumn, february (expectatation), and march (generally used in the region)), and sub-plots were 13 genotypes of native populations (norabad, zanjan, borujerd1-3, khoramabad, dorud, and aleshtar) and promising lines. the results showed that the effects of years, planting dates, genotypes, and their interactions were significant. the highest fresh and forage yields were obtained at nov. planting date in all conditions. the highest fresh and dry forage yields were achived by br1 (27.93 t ha-1) and 9 (t ha-1) and br2 24.07 (t ha-1) and 6.07 (t ha-1) gentypes at full irrigation and 16.53 (t ha-1) and 3.13 (t ha-1) for noorabad and 16.4 (t ha-1) and 3.4 (t ha-1) for sl5 and 16.6 3.3 (t ha-1) for sl1 at dryland conditions, respectively. therefore, nov. planting date is superior to others and sl5 line, boroujerd2, and dorod genotypes are recommended for forage production.