ارزیابی تحمل به شوری و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های عدس در گلخانه

شوری از مهم‌ترین عوامل کاهش رشد و تولید گیاهان است. یکی از راهکارهای کم‌هزینه به‌منظور استفاده منابع آب‌ و خاک شور، زراعت گیاهان متحمل به شوری است. این مطالعه به‌منظور ارزیابی تحمل به شوری 107 ژنوتیپ عدس در شرایط گلخانه به‌صورت آبکشت انجام شد. آزمایش به‌صورت طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال 1399 با شوری 12 دسی‌زیمنس‌ بر متر انجام شد. نتایج نشان داد که چهار هفته پس از اعمال تنش شوری، 39 ژنوتیپ دارای بقای 100-76 درصد و 9 ژنوتیپ دارای بقای 100 درصد بودند. بر اساس تجزیه به عامل‌ها، چهار عامل درمجموع 72 درصد از تغییرات موجود در کل داده‌ها را توجیه کردند. عامل اول و دوم بیشترین تغییرات واریانس داده‌ها را توجیه کردند، شامل صفات درصد بقا، محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کاروتنوئیدها، cha/chb، محتوای فنول کل، محتوای پرولین، dpph، na/k و ماده خشک بودند. سپس از این دو عامل، به‌منظور به دست آوردن پراکنش و شناسایی ژنوتیپ‌های برتر استفاده شد و ژنوتیپ‌های mlc250، mlc263، mlc281، mlc285، mlc286، mlc291، mlc292، mlc294، mlc296، mlc299، mlc300، mlc301، mlc307، mlc311، mlc314، mlc316، mlc323، mlc327، mlc357، mlc362، mlc363، mlc364 و mlc371 به‌عنوان ژنوتیپ‌های متحمل به شوری معرفی شدند. با توجه به نتایج تجزیه خوشه‌ای بر اساس صفات مورد مطالعه، ژنوتیپ‌های مورد بررسی در پنج گروه، دسته‌بندی شدند که ژنوتیپ‌های گروه سوم و پنجم ازنظر اکثر صفات مورد بررسی و بقا میانگین بالاتری در میان سایر گروه‌ها و همچنین میانگین کل ژنوتیپ‌ها داشتند؛ بنابراین با توجه به نتایج تجزیه خوشه‌ای، می‌توان از این ژنوتیپ‌ها برای تولید ژنوتیپ‌های جدید و به‌گزینی برای تحمل به شوری بهره جست.

evaluation and grouping of lentil genotypes to salinity stress in the greenhouse

salinity is one of the main reasons of reduction in plant growth and production. one of the most low-cost ways to use saline soil and water is cultivating resistant plants to salinity. we designed an experiment to evaluate salinity resistance of 107 genotypes of lens culinaris under control conditions. the experiment was designed in completely randomized blocks with three replications in 12ds.m-1 nacl. the results indicated that four weeks after salt stress, thirty nine genotypes showed survival rate of 76-100% and nine genotypes had a 100% survival. based on factor analysis, four factors explained 72% of changes in data, which first and second factors explained the most changes in data variants included survival percent, contents of chlorophyll a, contents of chlorophyll b, carotenoids, chlorophyll a/chlorophyll b, total content of phenol, content of proline, dpph, na/k, and dry matter. then, we used these two factors to determine distribution and distinguish best genotypes in results which were mlc250, mlc263, mlc281, mlc285, mlc286, mlc291, mlc292, mlc294, mlc296, mlc299, mlc300, mlc301, mlc307, mlc311, mlc314, mlc316, mlc323, mlc327, mlc357, mlc362, mlc363, mlc364 and mlc371. according to the cluster analysis, genotypes were classified into 5 groups. the third and fifth group showed the best results in survival percent and other traits; therefore, we suggest these genotypes use for salt tolerance breeding programs in lentil.